Nếu bạn là vợ/chồng, bạn đời, người thân trong gia đình hoặc bạn bè đang hỗ trợ người bệnh ung thư cả về thể chất lẫn tinh thần thì bạn là một phần quan trọng trong nhóm chăm sóc người bệnh ung thư.
Việc chăm sóc cho người thân có chỉ định phẫu thuật ung thư có thể bao gồm giúp người bệnh chuẩn bị sẵn sàng trước khi phẫu thuật, đồng hành với họ trong quá trình phục hồi và giúp họ trở lại với hoạt động thường ngày.
Phẫu thuật có thể được chỉ định để ngăn ngừa, chẩn đoán, xác định giai đoạn hoặc điều trị ung thư. Phẫu thuật cũng có thể được chỉ định để giảm đau, giảm khó chịu hoặc các vấn đề khác liên quan đến ung thư. Sau khi được chẩn đoán, bệnh nhân có thể phải phẫu thuật như phương pháp điều trị đầu tiên hoặc chỉ được phẫu thuật sau khi họ đã được hóa trị hoặc xạ trị. Đôi khi một người bệnh có thể cần nhiều hơn một ca phẫu thuật vào những thời điểm khác nhau.
Tình trạng của mỗi người bệnh là khác nhau, loại phẫu thuật cũng như sự hồi phục của họ phụ thuộc vào loại ung thư họ mắc phải, sức khỏe tổng thể và sự lựa chọn của họ.
Sẵn sàng cho phẫu thuật
Trước phẫu thuật được gọi là giai đoạn tiền phẫu. Tại các cuộc gặp với bác sĩ trước phẫu thuật, hãy lắng nghe và quan sát nhiều hơn. Bác sỹ sẽ cung cấp cho bạn rất nhiều thông tin và yêu cầu người bệnh điền vào những mẫu đơn đồng ý cho phép thực hiện phẫu thuật. Bạn có thể ghi chép lại để giúp cả bạn và người bệnh nhớ được tất cả các chi tiết.
Hãy mang theo danh sách các loại thuốc được kê đơn và không kê đơn, vitamin, thực phẩm bổ sung mà người bệnh đang dùng để bác sỹ được biết. Việc này là để đảm bảo người bệnh không dùng bất cứ thứ gì có thể ảnh hưởng đến ca phẫu thuật và sự phục hồi sau này. Hãy nói cho bác sĩ biết nếu người bệnh có tiền sử dị ứng hay có bất kỳ vấn đề nào với việc gây mê trước đây.
Hãy hỏi đội ngũ chăm sóc y tế về những điều mà bạn chưa hiểu hoặc khi bạn muốn biết thêm nhiều thông tin hơn. Người nhà bệnh nhân thường có chung một câu hỏi đó là khi nào có lịch phẫu thuật. Đây có thể là mối lo ngại vì nó ảnh hưởng đến lịch trình công việc cũng như những hoạt động trong cuộc sống hàng ngày. Bên cạnh đó, bạn hoặc người bệnh có thể cảm thấy lo lắng khi phải chờ đợi quá lâu để được phẫu thuật. Vì vậy hãy đảm bảo hỏi bác sỹ điều này.
Những điều bạn có thể muốn hỏi bác sỹ:
Hãy chắc chắn rằng bạn hiểu mọi chỉ dẫn trước phẫu thuật và giúp người bệnh làm theo đúng chỉ dẫn. Thực hiện thay đổi để lối sống lành mạnh hơn như ngừng hút thuốc lá, giảm cân, tránh xa đồ uống có cồn, ăn uống lành mạnh hoặc tập thể dục nhiều hơn.
Có thể cần tạm ngưng một số loại thuốc kê đơn hay thuốc hỗ trợ khác một thời gian ngắn trước khi phẫu thuật. Bệnh nhân có thể cần làm một số xét nghiệm tiền phẫu như chụp X-quang và xét nghiệm máu.
Bác sĩ có thể đưa ra chỉ dẫn vài ngày trước ca phẫu thuật như tắm với loại xà phòng đặc biệt, ngừng ăn các đồ ăn đặc và lỏng ở thời điểm nhất định và một số trường hợp là chuẩn bị thụt tháo đường tiêu hóa.
Sau phẫu thuật người bệnh lưu lại bệnh viện bao lâu sẽ tùy thuộc vào loại phẫu thuật và sức khỏe của họ. Khi người bệnh nằm viện, bạn có thể hỗ trợ bằng cách khuyến khích họ làm theo mọi chỉ dẫn của bác sĩ. Điều này có thể bao gồm việc đứng dậy và đi lại, uống thuốc giảm đau được kê đơn hoặc hít thở và ho. Hãy báo cho điều dưỡng hoặc bác sĩ biết nếu thuốc giảm đau không có tác dụng với người bệnh.
Trước khi người bệnh ra viện, người nhà cần nói chuyện với bác sĩ và điều dưỡng về những điều có thể xảy ra sau khi người bệnh về nhà. Bạn cần bảo đảm hiểu những điều sau:
Quá trình phục hồi của mỗi người khác nhau. Các vết thương lành với tốc độ khác nhau và một vài phương pháp phẫu thuật cần nhiều sự can thiệp hơn những phương pháp khác. Nếu bạn thấy quá mệt và không thể đảm đương được việc chăm sóc người bệnh tại nhà, hãy nói cho bác sỹ biết. Họ có thể sắp xếp điều dưỡng hoặc nhân viên hỗ trợ tới giúp trong thời gian ngắn.
Nếu người bệnh gặp nhiều rắc rối với tác dụng phụ hoặc bắt đầu cảm thấy buồn bã khó chịu, hãy khuyến khích họ nói chuyện với bác sĩ. Đội ngũ chăm sóc bệnh nhân ung thư có thể hỗ trợ quản lý tác dụng phụ.
Một vài tác dụng phụ của phẫu thuật có thể xuất hiện và biến mất nhanh chóng, nhưng một số khác có thể là dấu hiệu của những vấn đề nghiêm trọng hơn. Liên hệ ngay với bác sĩ hoặc điều dưỡng nếu bạn phát hiện những dấu hiệu sau trong thời kỳ hậu phẫu:
Hãy thông báo cho bác sĩ khi bạn nhận thấy hoặc lo lắng về bất kỳ vấn đề mới nào mà người bệnh gặp phải. Cách tốt nhất để giải quyết chúng là tìm ra nguyên nhân càng sớm càng tốt.
Tái khám đầy đủ đúng hẹn sau phẫu thuật là việc rất quan trọng. Đội ngũ nhân viên y tế sẽ kiểm tra và giúp người bệnh giải quyết mọi vấn đề về sức khỏe. Bác sĩ phẫu thuật sẽ rút ống dẫn lưu, cắt chỉ hoặc gỡ ghim phẫu thuật sau một thời gian nhất định và kiểm tra quá trình lành vết mổ của người bệnh. Người bệnh có thể cần làm xét nghiệm máu hoặc chụp x-quang trong quá trình tái khám
Nếu người bệnh cần được điều trị thêm sau phẫu thuật, bác sỹ sẽ trao đổi về các phương án điều trị và giúp người bệnh và gia đình quyết định chọn phương án nào, đồng thời cung cấp thông tin về phương pháp điều trị cũng như thời điểm bắt đầu tiếp nhận điều trị.
Nguồn: Hiệp hội Ung thư Lâm sàng Hoa Kỳ (ASCO) www.cancer.net
Đường dẫn:
https://www.cancer.org/cancer/latest-news/caring-for-a-loved-one-having-cancer-surgery.html
Biên dịch: ThS. Nguyễn Hà My, phòng QLCL-CTXH và DS. Chu Hà My, Khoa Dược.
Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng, Phòng HTQT&NCKH