LIỆU PHÁP MÙI HƯƠNG

(https://www.gardeningknowhow.com/garden-how-to/info/using-plants-for-aromatherapy.htm)

Có nhiều loại tinh dầu khác nhau. Các tinh dầu này thường được các nhà sản xuất dùng trong nước hoa hoặc mỹ phẩm. Những người dùng liệu pháp mùi hương tin rằng một số tinh dầu có các đặc tính có lợi. Các nhà trị liệu mùi hương sử dụng một số ít tinh dầu này cho bệnh nhân ung thư.

Liệu pháp mùi hương được cho là có thể:

· Tăng cường tình trạng sức khỏe

· Giảm căng thẳng

· Giúp làm mới cơ thể bạn

Các tinh dầu phổ biến nhất là:

· Oải hương

· Hương thảo

· Bạc hà

· Hoa cúc chi

· Bạch đàn

· Ngọc lan tây

· Kinh giới ngọt

· Nhài

· Chanh

· Phong lữ

Lý thuyết của liệu pháp mùi hương là tinh dầu tốt cho sức khỏe.

Một số tinh dầu được cho là có thể:

· Có tác dụng chống viêm, giúp giảm đau viêm khớp và đau cơ bắp.

· Giúp chống nhiễm trùng.

· Hỗ trợ giải quyết các vấn đề về giấc ngủ.

· Giảm lo âu.

· Thay đổi nhịp tim hoặc nhịp thở.

· Làm cho bạn cảm thấy bình tĩnh hoặc hứng khởi.

Các nhà trị liệu mùi hương tin rằng tinh dầu hoạt động theo hai cơ chế sau:

· Tinh dầu được hấp thu qua da vào các mô.

· Tinh dầu kích thích khứu giác để tạo ra phản ứng trong cơ thể.

Có một số nghiên cứu về những cơ chế này đã được thực hiện. Các nhà trị liệu mùi hương tin rằng tinh dầu hoạt động bởi các hợp chất bên trong tinh dầu. Những hợp chất này kết hợp với các thụ thể liên quan đến khứu giác ở não (bulbus olfactorius). Điều này ảnh hưởng lên trung tâm cảm xúc của não (hệ viền). Vì vậy, mùi hương của tinh dầu và sự hấp thu tinh dầu dường như đem lại các tác dụng có lợi, ảnh hưởng lên tâm trí và tinh thần. Để chắc chắn điều đó chúng ta cần thực hiện nhiều nghiên cứu hơn. Quan trọng là không sử dụng tinh dầu thay thế cho việc khám bệnh hoặc sử dụng thuốc chữa bệnh.

Tại sao bệnh nhân ung thư dùng liệu pháp mùi hương

Bệnh nhân ung thư dùng liệu pháp mùi hương vì liệu pháp này giúp họ cảm thấy dễ chịu. Nhiều bệnh nhân cho biết liệu pháp mùi hương giúp cải thiện tinh thần và sức khỏe của họ. Điều này giống như họ đang tự giúp chính mình.

Có một số bằng chứng cho thấy xoa bóp bằng tinh dầu có thể giúp giảm tác dụng phụ của điều trị. Bao gồm:

·  Lo âu

·  Đau đớn

· Trầm cảm

· Căng thẳng

Các nhà trị liệu bằng mùi hương tin rằng hít một số loại tinh dầu có thể giúp giảm buồn nôn và nôn. Đây là các tác dụng không mong muốn thường gặp của hóa trị và xạ trị. Tuy nhiên chưa có nghiên cứu nào chứng mình điều này.

Dùng tinh dầu như thế nào

Trong liệu pháp này, tinh dầu có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau như: thoa lên da hay xông tinh dầu. Hãy tìm các nhà trị liệu đã được đào tạo làm việc với bệnh nhân ung thư.

Họ sẽ hỏi bạn những câu hỏi tổng quan về sức khỏe, lối sống và tiền sử bệnh. Họ có thể yêu cầu nói chuyện với bác sĩ của bạn nếu họ có bất kỳ thắc mắc nào. Các nhà trị liệu sẽ chọn loại tinh dầu giúp bạn kiểm soát được nhiều nhất các triệu chứng. Họ cũng có thể khuyến khích bạn giúp họ chọn tinh dầu.

Xoa bóp dùng tinh dầu

Dùng tinh dầu cô đặc có thể gây ra các tổn thương nghiêm trọng trên da. Một số phương pháp điều trị ung thư còn có thể làm da nhạy cảm hơn. Khi xoa bóp, tinh dầu sẽ được pha loãng, sau khi pha với loại dầu khác, hỗn hợp dầu sẽ được xoa lên da bạn. Bạn có thể nghe nhạc thư giãn trong thời gian xoa bóp.

(https://www.mskcc.org/cancer-care/integrative-medicine/therapies/massage-therapy)

Một buổi xoa bóp thường kéo dài từ 60 đến 90 phút. Bạn có thể yêu cầu thời gian xoa bóp ngắn hơn nếu cảm thấy quá dài. Khi bạn cảm thấy không thoải mái hoặc muốn dừng xoa bóp, hãy báo ngay cho người xoa bóp. Tuy nhiên, hầu hết bệnh nhân cho biết xoa bóp sử dụng tinh dầu đem lại sự thư giãn và êm dịu.

Tự sử dụng tinh dầu tại nhà

Hãy nói cho nhà trị liệu biết trước khi sử dụng bất kỳ tinh dầu nào ở nhà. Một số tinh dầu có thể làm kích ứng da. Kích ứng có thể nặng hơn đối với người đang sử dụng thuốc ung thư hay xạ trị.

Một số người bệnh có thể thêm vài giọt tinh dầu đặc hiệu vào:

· nước trong đèn xông tinh dầu để có một mùi hương dễ chịu và thư giãn

· khăn tay hoặc nước sôi để giúp giảm các vấn đề về hô hấp và nghẹt mũi

· một bồn tắm với nước ấm để giúp giảm lo âu hoặc các vấn đề về ngủ

Các sản phẩm làm đẹp

Các sản phẩm làm đẹp đôi khi được quảng cáo như sản phẩm của liệu pháp mùi hương. Các sản phẩm này có thể là:

· xà phòng

· sản phẩm chăm sóc tóc

· dầu dưỡng da mặt và cơ thể

· kem và dưỡng thể

Mùi hương của các sản phẩm này thường là từ các hợp chất nhân tạo, trừ trường hợp nhãn sản phẩm đề cập đến tinh dầu tự nhiên. Điều này có nghĩa là các sản phẩm này sẽ không mang lại bất kỳ lợi ích nào thực sự từ liệu pháp mùi hương.

Đừng tự thêm tinh dầu vào bất kỳ mỹ phẩm nào. Cần xin lời khuyên trước từ nhà trị liệu mùi hương có chuyên môn.

Que khuếch tán tinh dầu

Que khuếch tán tinh dầu được thiết kế tương tự như ống hít mũi để trị cảm lạnh. Bạn giữ que ở dưới mũi và cảm nhận hương thơm từ tinh dầu. Các nhà trị liệu mùi hương có thể thêm các tinh dầu được lựa chọn đặc biệt cho bạn. Hoặc, bạn có thể sử dụng các que khuếch tán rỗng và tự thêm các tinh dầu yêu thích.

Tìm nhà trị liệu mùi hương

Ở các nước phát triển có các nhà trị liệu mùi hương được đào tạo chuyên nghiệp và toàn diện để có thể làm việc với người bệnh ung thư, tuy nhiên ở Việt Nam dù có nhiều doanh nghiệp và cơ sở bán tinh dầu hoặc sử dụng tinh dầu ở các spa, nhưng chưa có hiệp hội hay cơ sở nào đào tạo nhà trị liệu mùi hương chuyên nghiệp như vậy. Vì vậy trước khi sử dụng tinh dầu, người bệnh cần hỏi ý kiến bác sỹ điều trị ung thư của mình.

Tác dụng không mong muốn

Nhìn chung tinh dầu an toàn cho bạn nếu được sử dụng đúng cách.

Một số tinh dầu có thể gây ra những vấn đề sau:

· phản ứng ở da hoặc phản ứng dị ứng

· làm cho da trở nên nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời nếu được dùng trước khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời

· mùi của một số tinh dầu có thể làm bạn nhớ về điều gì đó không dễ chịu, và bạn có thể không thích nó

· sử dụng nhiều lần tinh dầu hoa oải hương và tinh dầu tràm trà có thể ảnh hưởng đến mức độ hormone estrogen trong cơ thể - do đó, những người bị các loại ung thư phụ thuộc vào hormone estrogen phải thận trọng khi dùng

Hãy luôn hỏi bác sĩ điều trị trước khi dùng bất kỳ loại hương liệu nào.

Các nghiên cứu về liệu pháp mùi hương và ung thư

Không có bất kỳ bằng chứng khoa học nào chứng mình rằng liệu pháp mùi hương có thể điều trị hay ngăn ngừa ung thư. Hầu hết các nghiên cứu tập trung vào:

· triệu chứng của ung thư và điều trị ung thư

· chất lượng cuộc sống

· tình trạng lo âu

Hầu hết các nghiên cứu gợi ý rằng liệu pháp mùi hương có thể sử dụng như một liệu pháp bổ sung giúp giảm các triệu chứng ở người bệnh ung thư nhưng phần nhiều nghiên cứu ở quy mô nhỏ. Chúng ta cần nhiều nghiên cứu hơn về tác dụng của liệu pháp mùi hương. Và chúng ta cần so sánh liệu pháp này với các phương pháp điều trị khác đã được chấp thuận.

Liệu pháp mùi hương trong kiểm soát triệu chứng ung thư

Nhiều nghiên cứu đánh giá liệu pháp mùi hương và xoa bóp sử dụng mùi hương có thể giảm các triệu chứng như thế nào.

Một đánh giá tổng hợp nghiên cứu của Cochrane vào năm 2016 đã xem xét 19 nghiên cứu về đau, lo âu, trầm cảm và căng thẳng ở người bệnh ung thư.

· 13 nghiên cứu so sánh một nhóm được xoa bóp với một nhóm không được xoa bóp

· 6 nghiên cứu so sánh một nhóm được xoa bóp tinh dầu với một nhóm chỉ được xoa bóp thông thường

Nhiều nghiên cứu ở quy mô nhỏ và có chất lượng không tốt. Các nhà nghiên cứu nhận thức được rằng liệu pháp mùi hương cùng xoa bóp có thể mang lại cho bệnh nhân trải nghiệm tích cực. Họ nhận thấy rằng không có đủ bằng chứng để nói rằng xoa bóp có thể giúp giảm triệu chứng. Các nhà nghiên cứu cho biết chúng ta cần thêm nghiên cứu về liệu pháp mùi hương cùng xoa bóp.

Một số nghiên cứu khác trong vài năm qua đã xem xét việc sử dụng tinh dầu của liệu pháp mùi hương. Các nghiên cứu này được thực hiện ở bệnh nhân ung thư với mục đích giúp giảm bớt lo âu, trầm cảm, đau đớn và cải thiện chất lượng cuộc sống. Trong một số nghiên cứu, liệu pháp mùi hương giúp giảm một số triệu chứng, nhưng ở những nghiên cứu khác thì không.

Liệu pháp mùi hương trong kiểm soát tác dụng phụ của điều trị ung thư

Một nghiên cứu năm 2016 đã đánh giá liệu pháp mùi hương có thể giúp bệnh nhân ung thư tuyến giáp đang điều trị bằng iốt phóng xạ như thế nào. Do điều trị bằng iot phóng xạ có thể làm phá hủy tuyến nước bọt, các nhà nghiên cứu muốn đánh giá xem liệu pháp mùi hương có thể giúp giảm bớt thương tổn này hay không.

Người tham gia nghiên cứu hít tinh dầu chanh và gừng. Họ phát hiện rằng điều này làm tăng sản xuất nước bọt, giúp loại bỏ iốt phóng xạ từ tuyến nước bọt. Do đó, iốt ít gây hại cho các tuyến nước bọt hơn.

Hiện nay, các nhà nghiên cứu trên khắp thế giới đang nghiên cứu về một số tinh dầu. Các loại này bao gồm tinh dầu gừng, oải hương, cam và jojoba. Họ muốn xác nhận xem các tinh dầu này có thể giúp giảm các triệu chứng sau đây của ung thư và điều trị ung thư không:

· Buồn nôn

· Nôn

· Đau

· Lo âu hoặc căng thẳng

· Mệt mỏi

· Khó ngủ

· Giảm ngon miệng

Chi phí

Giá của tinh dầu tùy thuộc vào chất lượng và số lượng bạn mua. Hãy mua tinh dầu từ các nhà trị liệu mùi hương có chuyên môn để được tư vấn về cách sử dụng. Bảo quản tinh dầu:

· ở nơi tối mát hoặc trong tủ lạnh

· để xa tầm tay của trẻ em nhỏ.

Thận trọng

Thông báo với bác sỹ điều trị ung thư khi bạn dự định sử dụng liệu pháp mùi hương. Điều này vô cùng quan trọng nếu bạn đang điều trị bất kỳ loại ung thư nào hoặc:

· Đang có thai hoặc đang cho con bú

· Cố gắng có thai

· Có các cơn co giật – ví dụ, bị động kinh

· Bị hen suyễn

· Có bệnh thận hoặc các vấn đề về gan

· Đang sử dụng các thuốc khác

· Đang sử dụng các sản phẩm thảo dược

· Đang sử dụng các phương pháp chữa bệnh tự nhiên

Một số tinh dầu có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của các loại thuốc hoặc phương pháp điều trị.

Hãy kiểm tra với nhà trị liệu tinh dầu trước khi:

· sử dụng tinh dầu cho trẻ em

· sử dụng tinh dầu hoặc kem trên da bị đau, viêm, hoặc bị tổn thương

Ở Vương quốc Anh, nhà trị liệu mùi hương chỉ được phép điều trị cho bạn bằng cách cho bạn hít tinh dầu hoặc thoa tinh dầu ngoài da. Ở Pháp và Đức, nhà trị liệu mùi hương có thể sử dụng tinh dầu qua đường uống và đưa vào trong cơ thể.

Không nuốt tinh dầu hoặc cho tinh dầu vào bất kỳ bộ phần nào khác của cơ thể. Bao gồm:

· mắt

· tai

· mũi

· hậu môn

· âm đạo

Nguồn: Viện nghiên cứu Ung thư Vương quốc Anh (Cancer Research UK)

Đường dẫn: https://about-cancer.cancerresearchuk.org/about-cancer/treatment/complementary-alternative-therapies/individual-therapies/aromatherapy

Biên dịch và tổng hợp: DS. Đỗ Thị Nhung, Khoa Dược, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội.

Hiệu đính: ThS. BS. Nguyễn Thanh Hằng, Phòng HTQT&NCKH, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội.