Chăm sóc từ xa
Hình 1. Chăm sóc từ xa (Nguồn: Internet)
Chi phí về thời gian, đi lại, gọi điện, nghỉ làm và các khoản chi trả tự túc sẽ cao hơn khi người chăm sóc không sống gần người người bệnh ung thư. Đôi khi có thể cần thuê người chăm sóc tại chỗ, và đây lại có thể là một khoản chi đáng kể khác.
Việc chăm sóc từ xa thường đi kèm với nhiều căng thẳng và cảm giác có lỗi. Bạn có thể lo lắng: “Nếu có chuyện gì xảy ra mà mình không thể đến kịp thì sao?” Hoặc, “Ai sẽ đảm bảo họ uống thuốc, ăn uống đầy đủ hay không bị té ngã, v.v.?” Nếu bạn có người thân sống gần người bệnh ung thư, bạn có thể cảm thấy áy náy vì gánh nặng đang đè lên vai họ mà mình lại không thể san sẻ phần việc đó.
Bên cạnh đó, bạn còn có thể cảm thấy có lỗi về những trách nhiệm đối với gia đình riêng của mình trong khi đang chăm sóc người bệnh: “Ai sẽ đón con, nấu cơm, dắt chó đi dạo vv, khi mình không có nhà?”
Bạn cũng có thể cảm thấy bị đứng ngoài các quyết định được đưa ra bởi người bệnh và những người sống gần họ. Tuy vậy, vẫn có nhiều việc bạn có thể làm để hỗ trợ người thân và tham gia tích cực vào quá trình chăm sóc – ngay cả khi bạn đang ở xa.
-
Sẵn sàng di chuyển gấp nếu người thân bị ung thư cần bạn hỗ trợ.
-
Nhờ sẵn một người có thể giúp bạn chăm sóc con cái, thú cưng hoặc cây cảnh trong trường hợp bạn phải rời đi đột ngột.
-
Khi đến thăm người bệnh, hãy kiểm tra các vấn đề an toàn như lối đi bừa bộn, thảm trơn trượt hoặc ánh sáng yếu. Việc lắp thêm tay vịn hoặc thêm ghế ngồi trong phòng tắm có thể hữu ích. Hãy giúp cải thiện những việc này hoặc sắp xếp người khác làm những việc đó.
-
Kiểm tra xem nhà cửa có sạch sẽ không, sân vườn có được chăm sóc không hay trong nhà có đủ thực phẩm không? Sắp xếp hỗ trợ các công việc này sẽ rất hữu ích cho người bệnh ung thư.
-
Liên hệ với những người sống gần người thân bị ung thư, có thể là thành viên trong gia đình, bạn bè, hàng xóm hoặc bác sĩ. Gọi điện cho họ và đảm bảo họ biết cách liên lạc với bạn khi cần.
-
Lên kế hoạch cho tình huống khẩn cấp. Ai là người bạn có thể tin tưởng nhờ kiểm tra tình trạng người thân vào bất cứ thời điểm nào, bất luận ngày hay đêm?
-
Đề nghị người thân ghi âm buổi hẹn hoặc bật loa ngoài trong quá trình trao đổi với bác sĩ để bạn nắm được thông tin về quá trình điều trị.
-
Ghi lại tất cả loại thuốc và phương pháp điều trị mà người bệnh đang sử dụng (bao gồm cả liều lượng và lịch dùng), và cập nhật danh sách này thường xuyên.
-
Đảm bảo người bệnh có thể liên lạc được với bạn và những người chăm sóc khác. Có thể bạn cần mua điện thoại di động cho họ hoặc đăng ký gói gọi đường dài cho điện thoại bàn. Bạn cũng có thể lưu sẵn các số điện thoại quan trọng vào danh sách yêu thích/gọi nhanh trong điện thoại để người bệnh có thể bấm gọi một cách dễ dàng và nhanh chóng.
Cố gắng lên kế hoạch cho mỗi lần đến thăm. Nói chuyện trước với người bệnh về những việc cần làm và đặt mục tiêu rõ ràng cho chuyến đi. Đừng quên dành thời gian bên nhau và cùng làm những hoạt động cả hai đều yêu thích.
Nếu những người thân khác đang đảm nhận hầu hết công việc chăm sóc trực tiếp, bạn có thể thay lượt để họ đi du lịch hoặc có thời gian nghỉ ngơi.
Từ xa, có thể bạn sẽ thấy những gì mình làm là chưa đủ hoặc không quan trọng. Nhưng đôi khi chính người chăm sóc từ xa là người giữ cho mọi thứ kết nối và ngăn nắp. Bạn có thể là người được gọi khi cần tìm giải pháp hay hỗ trợ trong trường hợp có vấn đề phát sinh.
Chăm sóc cha mẹ khi bạn là một người trẻ trưởng thành
Nếu cha hoặc mẹ bạn bị ung thư, bạn có thể cảm thấy giằng xé giữa mong muốn sống độc lập của tuổi trưởng thành và trách nhiệm chăm sóc cha mẹ. Việc chăm sóc có thể là một cơ hội quý giá để bạn gắn kết lại với cha mẹ. Tuy nhiên, điều này cũng có thể hạn chế sự tự do và khả năng khám phá những cơ hội mới của bạn.
Là người chăm sóc cho cha mẹ, bạn có thể lo lắng không biết làm sao để hỗ trợ họ khi bản thân cũng có ít thời gian và nguồn lực. Trong khi đó, bạn bè đồng trang lứa có thể đang bận rộn với sự nghiệp, các mối quan hệ, và những sở thích cá nhân. Bạn có thể cảm thấy rất cô đơn khi phải tự xoay xở với những trách nhiệm và cảm xúc mới.
Nói chuyện với cha mẹ và anh chị em trong gia đình là điều rất quan trọng khi gia đình có người mắc bệnh. Bạn có thể cảm thấy không thoải mái khi đề cập đến những chủ đề khó và muốn tránh né chúng. Nhưng chia sẻ mối quan tâm, lo lắng với các thành viên trong gia đình có thể giúp bạn nhận được nhiều sự hỗ trợ hơn. Nó cũng giúp mọi người hiểu rõ điều gì đang chờ đợi phía trước và những việc cần phải làm. Dưới đây là một số điều có thể giúp bạn giảm bớt gánh nặng:
-
Tránh thảo luận khi bạn đang vội, nếu có thể. Hãy lên lịch cho các buổi họp gia đình định kỳ.
-
Tôn trọng quyền riêng tư của cha mẹ. Cần hỏi trước họ có đồng ý để bạn chia sẻ về bệnh tình của họ với người khác không.
-
Hỏi cha mẹ về những mong muốn liên quan đến điều trị. Hãy tôn trọng điều đó và quyền được quyết định về việc chăm sóc sức khỏe của bản thân họ.
-
Thảo luận về cách sắp xếp tài chính trong thời gian cha mẹ bị bệnh.
-
Đặt ra những kỳ vọng thực tế về vai trò của bạn trong việc chăm sóc. Đánh giá lại các kỳ vọng này một cách định kỳ.
-
Nếu bạn thấy khó mở lời về những vấn đề này, hãy thử viết thư hoặc ghi âm suy nghĩ của mình. Việc chuẩn bị này có thể giúp cho các cuộc trò chuyện trực tiếp trở nên dễ dàng hơn.
Chăm sóc người bệnh từ 65 tuổi trở lên
Hình 3. Người bệnh cao tuổi với nhiều bệnh mắc kèm (Nguồn: Internet)
Những người từ 65 tuổi trở lên có thể mắc thêm một số bệnh lý khác bên cạnh ung thư. Những bệnh lý đi kèm này được gọi là bệnh mắc kèm hoặc bệnh nền. Viêm khớp, tiểu đường và cao huyết áp là một vài ví dụ về những bệnh mắc kèm. Dưới đây là một số điều bạn cần cân nhắc và hỗ trợ người thân của mình:
-
Phản ứng giữa các loại thuốc – có thể xảy ra tương tác không mong muốn giữa thuốc điều trị ung thư và các loại thuốc khác.
-
Quá trình hồi phục chậm hơn sau điều trị ung thư do có các vấn đề sức khỏe khác đi kèm.
-
Việc điều trị ung thư có thể làm trầm trọng thêm các bệnh lý khác mà người bệnh đang mắc phải.
Hãy đảm bảo bạn biết rõ hiệu thuốc nào đang cung cấp từng loại thuốc (kèm theo số điện thoại của họ).
Cải thiện an toàn nơi ở bằng cách lắp tay vịn, tăng cường ánh sáng, và dọn dẹp bớt những đồ đạc gây vướng víu để giảm nguy cơ té ngã.
Chăm sóc người bị u não
Ngoài những thay đổi về thể chất, u não hoặc di căn não có thể ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp hoặc khả năng đưa ra quyết định của người bệnh. Điều quan trọng là cả bạn và người bệnh cần hiểu rằng sẽ đến lúc người bệnh không thể tự quyết định về việc điều trị của mình nữa. Vì vậy, cần suy nghĩ trước về việc ủy quyền cho người khác đưa ra quyết định khi cần thiết. Dưới đây là những điều người bệnh ung thư nên xem xét:
Chỉ định trước: Đây là một văn bản pháp lý nêu rõ cách thức người bệnh mong muốn các chăm sóc y tế được quyết định trong trường hợp bản thân họ không còn khả năng tự đưa ra quyết định. Hãy cung cấp một bản cho cán bộ y tế và giữ một bản tại nhà.
Giấy ủy quyền y tế: Đây là văn bản pháp lý cho phép người bệnh chỉ định một người làm người đại diện y tế - người có thể đưa ra quyết định thay cho người bệnh ung thư nếu người bệnh không còn khả năng làm điều đó.
Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội, tháng 08/2025
Nguồn: Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ https://www.cancer.org
Đường dẫn: https://www.cancer.org/cancer/caregivers/what-a-caregiver-does/caregiving-in-special-situations.html
Biên dịch: DS. Chu Hà My - Khoa Dược, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội
Hiệu đính: ThS. BS. Nguyễn Thanh Hằng - Phòng Hợp tác quốc tế và Nghiên cứu khoa học, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội
