Chế độ ăn Địa Trung Hải phổ biến ở những khu vực giáp biển Địa Trung Hải. Chế độ ăn này bao gồm các loại trái cây, rau, ngũ cốc, các loại đậu đỗ, thịt gia cầm, cá, quả hạch, hạt, dầu ô liu, và có sử dùng một lượng vừa phải rượu vang đỏ trong bữa ăn.
Lối sống Địa Trung Hải cũng đẩy mạnh kết nối xã hội thông qua việc dùng bữa cùng với gia đình và bạn bè. Các nghiên cứu dịch tễ học chỉ ra rằng chế độ ăn Địa Trung Hải là một chế độ ăn uống lành mạnh góp phần nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống tổng thể, và có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ, tiểu đường, một số bệnh ung thư và tử vong.
Chế độ ăn Địa Trung Hải có tác dụng hỗ trợ đối với:
- Bệnh tim mạch
- Ngăn ngừa ung thư
- Quản lý cân nặng
- Quản lý bệnh tiểu đường
- Quản lý Cholestrol
Không sử dụng chế độ ăn này nếu:
- Bạn bị dị ứng với một số loại thực phẩm: Chế độ ăn Địa Trung Hải bao gồm đa dạng các loại ngũ cốc, trái cây, rau củ, và quả hạch/hạt.
Điểm đặc biệt:
- Để duy trì sức khỏe, cần tránh/giảm các thực phẩm như thịt đỏ/ thịt chế biến sẵn, sản phẩm giàu sữa, và chất bảo quản nhân tạo.
- Các bệnh nhân ung thư có thể cần chế độ dinh dưỡng đặc biệt và nên thamvấn chuyên gia dinh dưỡng trước khi áp dụng chế độ ăn mới.
- Tiêu thụ rượu có thể làm tăng nguy cơ một số bệnh ung thư.
Dành cho chuyên gia y tế:
Tên chính thức: Omega diet, Chế độ ăn Omega.
Tóm tắt Lâm sàng:
Chế độ ăn Địa Trung Hải được tiêu thụ ở khu vực giáp biển Địa Trung Hải. Các nghiên cứu dịch tễ học chỉ ra rằng chế độ ăn này góp phần nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống tổng thể. Nó cũng là một mô hình ăn uống đã được công nhận để phòng ngừa ban đầu và thứ cấp với nhiều bệnh mãn tính.
Chế độ ăn Địa Trung Hải bao gồm các loại trái cây, rau, ngũ cốc, quả đậu, thịt gia cầm, cá, quả hạch, hạt, dầu ô liu, và sử dụng một lượng vừa phải rượu vang đỏ trong bữa ăn. Dầu ô liu, một loại chất béo không bão hòa đơn (MUFA), chiếm 15% đến 20% nguồn chất béo chính trong chế độ ăn này. Đặc điểm nổi bật khác của chế độ ăn này là tiêu thụ ít thịt và các sản phẩm từ sữa. Lối sống Địa Trung Hải cũng nhấn mạnh kết nối xã hội thông qua việc dùng bữa cùng gia đình và bạn bè.
Các phân tích dịch tễ học cho thấy rằng trên 90% bệnh tiểu đường týp 2, 80% bệnh mạch vành, và 70% bệnh đột quỵ có thể được ngăn chặn bằng cách áp dụng lựa chọn các thực phẩm tốt cho sức khỏe theo mô hình chế độ ăn Địa Trung Hải truyền thống. Thêm vào đó, các nghiên cứu tiến cứu quy mô lớn đã phát hiện rằng chế độ ăn Địa Trung Hải làm giảm tỷ lệ gẫy xương hông, nguy cơ mắc bệnh tim mạch và ung thư đường tiêu hóa, nguy cơ mắc ung thư nói chung, và bảo vệ chức năng thận ở bệnh nhân mắc bệnh mạch vành.
Khi so sánh với chế độ ăn tinh bột, chế độ ăn Địa Trung Hải cũng mang lại những lợi ích lớn cho bệnh nhân mắc bệnh Crohn với các triệu chứng vừa và nhẹ. Nhiều nghiên cứu khác cũng cho thấy chế độ ăn này có thể giảm huyết áp tâm thu, cải thiện chức năng nội mô mạch máu, và bảo vệ chống lại thoái hóa điểm vàng.
Hơn nữa, hoạt động thể chất lúc rảnh rỗi kết hợp với chế độ ăn Địa Trung Hải, dù riêng lẻ hay kết hợp đều làm giảm tỉ lệ tử vong chung ở người cao tuổi.Tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải, hoạt động thể chất, kiêng hút thuốc lá, tránh lối sống thụ động cũng làm giảm tỉ lệ tử vong chung ở người lớn mọi lứa tuổi, kể cả những người đang điều trị bằng thuốc.
Nhiều phân tích tổng hợp cũng chứng minh rằng chế độ ăn Địa Trung Hải giúp giảm nguy cơ bệnh tiểu đường và bệnh tim mạch, tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân, và bệnh ung thư cũng như tỷ lệ bệnh Alzhemer và Parkinson. Tóm lại, các dữ liệu về chế độ ăn Địa Trung Hải càng làm nổi bật tầm quan trọng của việc ưu tiên sử dụng các loại trái cây, rau, quả đậu, chất béo lành mạnh, và ngũ cốc nguyên hạt.
Các bệnh nhân ung thư có thể cần một chế độ ăn đặc biệt và cần tư vấn chuyên gia dinh dưỡng trước khi thay đổi chế độ ăn. Uống rượu có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư. Điều thú vị là một số yếu tố giúp cải thiện việc tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải bao gồm nữ giới, người lớn tuổi, hoạt động thể chất cao, trong khi đó việc tuân thủ kém hơn thường gặp ở nam giới và người béo phì.
Nguồn thực phẩm:
Đa dạng các loại trái cây, rau, ngũ cốc, quả đậu, kết hợp với thịt gia cầm, cá, quả hạch, hạt, dầu ô liu và sử dụng một lượng vừa phải rượu vang đỏ trong bữa ăn.
Cơ chế hoạt động:
Lợi ích sức khỏe của chế độ ăn này được cho là nhờ sự tương tác hiệp đồng giữa các chất dinh dưỡng, và không phải do một chất đơn lẻ. Đồng thời, một số hoạt động cụ thể được xác định phần nào giải thích tác dụng bảo vệ tim mạch và chống viêm, bao gồm giảm stress oxy hóa, viêm, sự tập trung NT-proBNP và yếu tố hoại tử u alpha.
Việc tiêu thụ nhiều hơn chất polyphenol từ lignans, flavonols, and hydroxybenzpic axit tìm thấy trong chế độ ăn Địa Trung Hải có thể liên quan đến giảm nguy cơ bệnh tim mạch. Dầu ô liu nguyên chất chứa các hợp chất phenolic, vitamin E, và các phân tử chất béo khác cũng có tác dụng chống xơ vữa động mạch, cải thiện chức năng nội mô, cấu hình lipid máu, độ nhạy của insulin, kiểm soát đường huyết và chỉ số huyết áp.
Chống chỉ định: Chế độ ăn Địa Trung Hải có thể không phù hợp cho những người bị dị ứng hoặc không dung nạp với một số loại thực phẩm.
Dành cho người bệnh và người chăm sóc: Thông báo cho nhân viên y tế về bất kỳ loại thực phẩm bổ sung nào bạn đang sử dụng, chẳng hạn như thảo dược, vitamin, khoáng chất, và các bài thuốc tự nhiên hay dân gian. Điều này giúp họ quản lý chế độ chăm sóc của bạn và đảm bảo an toàn cho bạn.
Nguồn: Trung tâm Ung thư Memorial Sloan Kettering, Hoa Kỳ
Đường dẫn: https://www.mskcc.org/cancer-care/integrative-medicine/herbs/mediterranean-diet
Biên dịch: CN ĐD Nguyễn Thị Hồng Hợi – Khoa Nội Vú, Phụ khoa, Đầu, Cổ Theo yêu cầu
Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng – Phòng HTQT – NCKH
