MRI tạo hình ảnh các lát cắt từ nhiều góc khác nhau, tương tự như việc quan sát cơ thể của bạn từ phía trước, bên cạnh hoặc từ trên xuống. MRI tạo hình ảnh từ các mô mềm trong cơ thể mà đôi khi khó có thể quan sát được khi sử dụng các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác.
MRI có thể phát hiện và chẩn đoán ung thư không?
MRI giúp các bác sĩ phát hiện các bất thường, bao gồm ung thư. Kỹ thuật này có thể phát hiện các khối u, có thể là lành tính hoặc ác tính, và đặc biệt hiệu quả trong việc phát hiện và xác định chính xác một số loại ung thư nhất định. Trong một số trường hợp, dựa trên hình ảnh MRI, bác sĩ có thể nhận định một khối u có phải ung thư hay không. Tuy nhiên, có thể cần thực hiện thêm các xét nghiệm khác (chẳng hạn như sinh thiết) để khẳng định một cách chắc chắn.
MRI cũng có thể phát hiện dấu hiệu ung thư đã di căn từ vị trí nguyên phát. Dựa vào hình ảnh MRI còn giúp bác sĩ lên kế hoạch điều trị, như trong phẫu thuật hay xạ trị.
MRI hoạt động như thế nào?
Một máy MRI có hình trụ dài (ống) bên trong chứa một nam châm lớn và rất mạnh. Khi bạn nằm trên bàn chụp và được đưa vào bên trong ống, máy sẽ tạo ra một từ trường mạnh bao quanh bạn.
Hình 1. Hình ảnh máy MRI (Nguồn: Internet)
Thiết bị này sử dụng lực từ mạnh và sóng radio tần số cao để thu nhận tín hiệu từ hạt nhân (trung tâm) của nguyên tử hydro trong cơ thể bạn. Máy tính sẽ xử lý và chuyển đổi các tín hiệu này thành hình ảnh đen trắng. Rất nhiều hình ảnh sẽ được tạo ra trong một lần chụp MRI.
Có những loại MRI nào?
Một loại MRI chuyên biệt có thể được sử dụng để khảo sát mô tuyến vú.
Chụp MRI có tiêm thuốc tương phản từ là phương pháp hiệu quả nhất để khảo sát một số khối u, chẳng hạn như u não và u tủy sống. Thuốc tương phản từ là một chất được tiêm vào trong cơ thể qua đường tĩnh mạch nhằm giúp các hình ảnh MRI rõ nét hơn. Sau khi được hấp thu vào cơ thể, thuốc này sẽ làm tăng mức độ phản ứng của các mô với từ trường và sóng điện từ. Những tín hiệu được tăng cường này tạo hình ảnh rõ nét hơn.
Chuẩn bị trước khi chụp MRI
Chụp MRI không gây đau và thường không yêu cầu chuẩn bị đặc biệt trước khi chụp. Kỹ thuật này thường được thực hiện nhiều nhất dưới hình thức ngoại trú, tức là bạn không cần phải nhập viện để được chụp.
Nếu cảm thấy lo lắng khi ở trong không gian nhỏ và kín (chứng sợ không gian hẹp), bạn có thể cần sử dụng thuốc giúp thư giãn trong quá trình khi chụp. Đôi khi việc trao đổi trước với một kỹ thuật viên chẩn đoán hình ảnh hoặc chuyên viên tư vấn bệnh nhân hay được quan sát máy MRI trước khi chụp có thể giúp bạn giảm bớt lo lắng. Trong một số trường hợp, bạn có thể được chỉ định chụp MRI mở - với thiết kế không gian rộng rãi hơn xung quanh cơ thể (xem mục tiếp theo).
Trong một số trường hợp, chụp MRI có thể cần sử dụng thuốc tương phản từ. Thuốc này có thể được dùng đường uống hoặc tiêm vào cơ thể qua một cổng truyền tĩnh mạch trên cánh tay. Chất tương phản được dùng trong chụp MRI được gọi là gadolinium, không giống với thuốc cản quang được sử dụng trong chụp CT. Hãy thông báo cho bác sĩ và các kỹ thuật viên nếu bạn có tiền sử dị ứng hay từng gặp phản ứng bất lợi với bất kì thuốc tương phản nào trong những lần chụp trước đó.
Việc thông báo với bác sĩ và kỹ thuật viên MRI nếu bạn có bất kỳ thiết bị kim loại nào trong cơ thể là vô cùng quan trọng. Bạn không nên bước vào phòng chụp MRI nếu đang mang các thiết bị sau, trừ khi đã được bác sĩ chẩn đoán hình ảnh và kỹ thuật viên đánh giá và cho phép:
- Máy khử rung tim hoặc máy tạo nhịp tim
- Kẹp phẫu thuật sử dụng trong điều trị phình mạch não
- Thiết bị cấy ốc tai điện tử
- Vòng xoắn (coil) kim loại đặt trong mạch máu
Ngoài ra bạn cũng cần báo với các kỹ thuật viên nếu bạn có những thiết bị kim loại vĩnh viễn trong cơ thể như kẹp phẫu thuật, đinh, vít, nẹp hay stent; khớp nhân tạo; mảnh kim loại, hình xăm hoặc phun xăm thẩm mỹ vĩnh viễn, van tim nhân tạo, cổng truyền dưới da, thiết bị kích thích thần kinh, vv...
Bạn có thể cần chụp xquang để kiểm tra nếu nghi ngờ có vật liệu kim loại.
Chụp MRI được tiến hành như thế nào?
Bạn có thể được yêu cầu thay đồ và mặc áo choàng bệnh viện hoặc trang phục khác không có khóa kéo hay chi tiết kim loại. Hãy tháo bỏ toàn bộ các vật kim loại có thể như kẹp tóc, trang sức, dụng cụ nha khoa hoặc các khuyên xỏ trên cơ thể. Trước khi chụp, kỹ thuật viên sẽ hỏi lại bạn có vật kim loại nào trên cơ thể hay không.
Bạn sẽ nằm trên một chiếc bàn phẳng và hẹp. Nhân viên kỹ thuật có thể sử dụng đai cố định và gối để giúp bạn cảm thấy thoải mái và hạn chế cử động. Bạn sẽ được đưa vào bên trong một ống dài và hẹp. Phần cơ thể cần chụp sẽ ở trung tâm của ống. Trong lúc chụp bạn có thể cảm thấy phần cơ thể đó hơi ấm. Điều này là bình thường và không có gì đáng lo ngại.
Hình 2. Chuẩn bị chụp MRI (Nguồn: Internet)
Bạn sẽ ở trong phòng chụp một mình nhưng vẫn có thể giao tiếp với kỹ thuật viên – họ luôn quan sát và có thể nghe thấy bạn trong suốt quá trình chụp.
Chụp MRI không gây đau tuy nhiên bạn sẽ phải nằm trong một ống hình trụ với bề mặt ống cách mặt bạn khoảng 10-15 cm. Việc giữ nguyên tư thế trong khi chụp, có thể kéo dài vài phút mỗi lần, là rất quan trọng. Bạn có thể được yêu cầu nín thở tại một số thời điểm chụp. Hãy nói với kỹ thuật viên nếu bạn cần cử động hoặc nghỉ ngắn.
Máy MRI phát ra những tiếng ồn lớn như tiếng gõ, tiếng lách cách và tiếng ù ù, tương tự như tiếng máy giặt, khi từ trường được bật và tắt. Bạn có thể được cung cấp nút tai hoặc tai nghe có nhạc để giảm tiếng ồn trong lúc chụp.
Một số người có thể thấy dễ chịu hơn khi chụp bằng máy MRI mở - loại máy thay thế ống trụ hẹp bằng một vòng lớn hơn. Thiết kế này giúp giảm tiếng ồn và cảm giác gò bó trong không gian kín. Tuy nhiên loại máy này tạo ra từ trường yếu hơn, nên hình ảnh có thể không rõ nét hoặc chi tiết như máy MRI tiêu chuẩn. Trong một số trường hợp, bạn có thể phải chụp lại bằng máy MRI tiêu chuẩn.
Hình 3. Hình ảnh máy MRI mở (Nguồn: Internet)
Chụp MRI kéo dài bao lâu?
Chụp MRI thường kéo dài từ 45 đến 60 phút, tuy nhiên đôi khi có thể lên tới 2 giờ. Sau khi chụp, bạn sẽ được yêu cầu ngồi đợi trong khi nhân viên y tế kiểm tra hình ảnh để đảm bảo chúng rõ nét và hiển thị đầy đủ vùng cơ thể cần khảo sát. Nếu chưa đạt yêu cầu, có thể cần chụp bổ sung.
Các biến chứng có thể gặp khi chụp MRI là gì?
Bệnh nhân có thể bị thương khi nằm trong máy MRI nếu họ mang theo vật dụng kim loại vào phòng chụp hoặc nếu người khác để quên vật kim loại trong phòng.Một số người có thể cảm thấy rất khó chịu hoặc hoảng loạn khi nằm bên trong máy MRI.
Một số bệnh nhân có thể phản ứng với chất tương phản từ với các triệu chứng bao gồm:
- Buồn nôn
- Đau tại vị trí tiêm
- Đau đầu vài giờ sau khi chụp
- Hạ huyết áp dẫn đến choáng váng hoặc ngất (điều này hiếm khi xảy ra)
Hãy thông báo với nhân viên y tế nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào kể trên hoặc nhận thấy các bất thường khác sau khi tiêm thuốc tương phản.
Gadolinium, thuốc tương phản từ được sử dụng trong MRI, có thể gây các biến chứng đặc biệt nếu dùng trên bệnh nhân lọc máu hoặc suy thận nặng. Do vậy chất này hiếm khi được dùng trên các đối tượng này. Bác sĩ sẽ trao đổi điều này với bạn nếu bạn bị suy thận nặng và cần chụp MRI với chất tương phản từ.
Một lượng nhỏ gadolinium có thể tồn đọng lâu dài trong não, xương, da và các bộ phận khác của cơ thể sau khi chụp (từ vài tháng đến vài năm). Hiện vẫn chưa rõ điều này có gây ảnh hưởng đến sức khỏe không, tuy nhiên các nghiên cứu cho tới hiện tại chưa ghi nhận tác hại nào ở những bệnh nhân có chức năng thận bình thường.
Chụp MRI có thể gây ung thư không?
Các nghiên cứu chưa ghi nhận chụp MRI có thể gây ung thư. Điều này là do MRI không sử dụng tia bức xạ. Dù bạn chụp MRI với máy tiêu chuẩn hay máy mở, bạn không có nguy cơ tiếp xúc với bức xạ trong quá trình chup.
Tôi cần lưu ý thêm điều gì khi chụp MRI?
- MRI có thể khá tốn kém. Bạn nên kiểm tra trước xem bảo hiểm y tế của mình có chi trả cho xét nghiệm này hay không.
- Người thừa cân có thể gặp khó khăn khi nằm trong máy MRI.
- Việc sử dụng MRI trong thai kỳ hiện chưa được nghiên cứu đầy đủ. MRI thường không được chỉ định trong 12 tuần đầu thai kỳ trừ khi có lý do y khoa đặc biệt.
- Không mang thẻ tín dụng hay các vật dụng có dải từ vào phòng chụp MRI. Từ trường tạo ra có thể làm xóa các dữ liệu được lưu trong đó.
- MRI không gây phơi nhiễm bức xạ.
Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội, tháng 10/2025
Nguồn: Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS): https://www.cancer.org
Đường dẫn: https://www.cancer.org/cancer/diagnosis-staging/tests/imaging-tests/mri-for-cancer.html
Biên dịch: DS. Chu Hà My - Khoa Dược, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội
Hiệu đính: BS. Đỗ Thái Huy – Khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội
