Bác sĩ điện quang can thiệp của BV Ung Bướu Hà Nội đang triển khai kĩ thuật sinh thiết và điều trị u vú bằng hút chân không dưới hướng dẫn của siêu âm, đây là kĩ thuật xâm lấn tối thiểu có hiệu quả cao,
có vết sẹo rất nhỏ sau điều trị và bệnh nhân được xuất viện trong ngày sau khi điều trị.
Các thủ thuật can thiệp dưới hướng dẫn chẩn đoán hình ảnh ít rủi ro hơn và giúp bệnh nhân hồi phục nhanh hơn so với phẫu thuật. Thực tế, phần lớn bệnh nhân thực hiện thủ thuật can thiệp có thể về nhà trong cùng ngày. Ngoài ra, thủ thuật can thiệp xâm lấn tối thiểu không cần rạch da và thường chỉ cần gây tê cục bộ, tiền mê mà không phải gây mê toàn thân.
Các bệnh thường được điều trị bằng kỹ thuật can thiệp dưới hướng dẫn chẩn đoán hình ảnh nhất gồm có ung thư phổi, gan, thận và xương. Tuy nhiên, đây là một lĩnh vực đang phát triển và chúng tôi đang khám phá khả năng ứng dụng để điều trị các loại ung thư khác.
Tại sao cần sử dụng điện quang can thiệp?
Các kỹ thuật can thiệp dưới hướng dẫn chẩn đoán hình ảnh có thể được sử dụng như phương pháp điều trị chính để phá hủy khối u, hoặc tiến hành trước phẫu thuật để ngăn ngừa và giảm chảy máu trong quá trình phẫu thuật, hoặc để điều trị giảm đau do ung thư hay do các liệu pháp điều trị ung thư gây ra. Đôi khi các thủ thuật can thiệp dưới hướng dẫn chẩn đoán hình ảnh cũng được khuyến cáo trong trường hợp bệnh nhân không thể thực hiện được phẫu thuật do không đủ sức khỏe hoặc có chống chỉ định phẫu thuật..
Ngoài ra, các bác sĩ chẩn đoán hình ảnh can thiệp có thể sử dụng các kỹ thuật này để chẩn đoán ung thư (bằng sinh thiết dưới hướng dẫn hình ảnh), dẫn lưu ổ apxe hoặc ổ nhiễm trùng, dẫn lưu dịch màng phổi và dịch ổ bụng, đặt cổng truyền hoá chất vào tĩnh mạch trung tâm (chest port) giúp truyền hóa chất trực tiếp vào máu.
Hình ảnh bác sĩ chẩn đoán can thiệp đặt cổng truyển hoá chất dưới hướng đẫn siêu âm và DSA.
Thủ thuật được thực hiện có tính chính xác cao và thực hiện nhanh chóng, không có biến chứng sau điều trị.
Nguồn: https://benhvienungbuouhanoi.vn/khoa-chan-doan-hinh-anh
Các loại thủ thuật điện quang can thiệp
Các bác sĩ chẩn đoán hình ảnh can thiệp sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để điều trị ung thư bao gồm:
- Đốt u (ablation): sử dụng nhiệt độ cao hoặc áp lạnh để tiêu diệt khối u;
- Nút mạch (embolization): cắt đứt nguồn cấp máu đến khối u hoặc đưa hóa chất, phóng xạ đến khối u qua các hạt tải thuốc;
- Phương pháp phẫu tích điện (irreversible electroporation, còn được gọi là Nanoknife): sử dụng dòng điện để tiêu diệt tế bào ung thư.
- Các kỹ thuật điện quang can thiệp khác có thể giúp giảm đau. Ví dụ: điều trị xẹp đốt sống bằng bơm xi măng thân đốt sống (vertebroplasty), Bơm xi măng sinh học dùng bóng (kyphoplasty) và đốt u là ba phương pháp được chúng tôi sử dụng để điều trị khối u ở cột sống hoặc các khối u xương ở vị trí khác.
Đốt u (Ablation)
Phương pháp sử dụng kim đốt đưa vào trong khối u và dùng nhiệt độ cao hoặc lạnh để tiêu diệt tế bào ung thư. Phương pháp này không cần rạch da và phù hợp với những bệnh nhân không thể thực hiện được phẫu thuật và có một hoặc một số khối u đơn độc. Kỹ thuật đốt u cũng được dùng trong điều trị di căn xương để giảm đau hoặc kiểm soát sự di căn của ung thư trong trường hợp bênh đã kháng liệu pháp điều trị đích. Ngoài chỉ định để tiêu diệt khối u, đốt u còn đang được nghiên cứu như một liệu pháp giúp kích hoạt hệ miễn dịch tiêu diệt tế bào ung thư còn sót lại.
Nút mạch (Embolization)
Trong kỹ thuật này, các hạt vi cầu được bơm vào mạch máu nuôi khối u. Chúng có thể có tác dụng:
- Gây tắc mạch để làm thiếu máu và hoại tử khối u;
- Được sử dụng trước phẫu thuật để giảm nguy cơ chảy máu và tăng tính an toàn khi cắt bỏ khối u;
- Dùng các hạt vi cầu có mang các hạt tải thuốc để mang các tác nhân hóa trị hoặc chất phóng xạ để tiêu diệt hoặc làm giảm kích thước khối u tùy vào loại ung thư.
Điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ (Histotripsy)
Điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ là gì?
Điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ là phương pháp điều trị không xâm lấn dùng sóng siêu âm để phá hủy các khối u. Thuật ngữ “không xâm lấn” có nghĩa là thủ thuật này ít gây tổn thương cho cơ thể. Đây là phương pháp điều trị không xâm lấn sử dụng sóng siêu âm để phá vỡ khối u mà không cần phẫu thuật, kim tiêm, nhiệt hay phóng xạ.
Điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ hoạt động như thế nào?
Điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ tiêu diệt các khối u ung thư bằng cách tập trung năng lượng siêu âm vào các tế bào khối u. Năng lượng này tạo ra các bong bóng siêu nhỏ phát triển nhanh và vỡ ra, từ đó làm vỡ khối u thành những mảnh nhỏ. Cơ thể sau đó sẽ tự nhiên loại bỏ các tế bào ung thư đã chết. Điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ chỉ tác động lên khối u và một vùng mô nhỏ xung quanh khối u, gọi là vùng rìa. Phương pháp này không gây tổn hại cho mô lành xung quanh, do đó an toàn hơn một số phương pháp điều trị khác.
Điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ được sử dụng để điều trị loại ung thư nào?
Điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ chủ yếu được dùng để điều trị các thể ung thư gan như: ung thư biểu mô tế bào gan (hepatocellular carcinoma), ung thư đường mật (cholangiocarcinoma), các tổn thương di căn gan. Di căn gan xảy ra khi tế bào ung thư di chuyển từ ung thư ban đầu đến gan. Điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ thường được dùng để điều trị các khối u di căn gan, như di căn từ ung thư đại tràng, vú hoặc tụy.
Điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ có thể là lựa chọn phù hợp với những bệnh nhân không thể phẫu thuật. Nó được sử dụng cho các khối u khó cắt bỏ bằng phẫu thuật hoặc đốt u. Đốt u là một phương pháp điều trị tiêu diệt khối u bằng nhiệt, lạnh hoặc bằng các sóng năng lượng khác. Những khối u này nằm ở các vùng gan mà phẫu thuật hoặc điều trị khác có thể rủi ro. Điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ cũng là lựa chọn cho những bệnh nhân muốn điều trị với ít tác dụng phụ hơn.
Hiện các nhà nghiên cứu đang khảo sát khả năng ứng dụng điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ trong điều trị các loại ung thư khác như ung thư thận và ung thư tụy.
Tác dụng phụ và hồi phục sau điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ
Điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ có rất ít tác dụng phụ. Đây là một phương pháp điều trị ung thư nhẹ nhàng hơn cho bệnh nhân.
Vì không sử dụng nhiệt hay phóng xạ, điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ ít có khả năng gây tổn thương đến mô lành xung quanh khối u. Hầu hết bệnh nhân chỉ đau nhẹ hoặc không đau sau điều trị. Thường bệnh nhân có thể nhanh chóng trở lại với các hoạt động thường ngày. Thời gian hồi phục ngắn hơn nhiều so với phẫu thuật hoặc phương pháp đốt u.
Phương pháp phẫu tích điện (Irreversible electroporation, hay còn được biết tới là Nanoknife)
Đây là một phương pháp điều trị mới hiện đang được nghiên cứu. Phương pháp này sử dụng loại kim rất nhỏ để truyền một dòng điện vào tế bào ung thư. Dòng điện này tạo ra các lỗ trên màng tế bào, giúp tiêu diệt các tế bào, mà không gây sẹo hoặc viêm ở mô lành lân cận. Phương pháp phẫu tích điện có thể hữu ích trong điều trị các khối u nằm gần mạch máu hoặc các cấu trúc nhạy cảm – những vị trí mà đốt nhiệt không thể áp dụng được.
Hiện nay điều trị phá hủy mô bằng sóng siêu âm hội tụ và phương pháp phẫu tích điện chưa được thực hiện tại Việt Nam.
Bơm xi măng thân đốt sống (Vertebroplasty) và bơm xi măng sinh học dùng bóng (Kyphoplasty)
Vỡ - xẹp thân đốt sống là một biến chứng phổ biến và gây đau nhiều của các khối u cột sống. Trong điều trị bơm xi măng thân đốt sống, một loại xi măng sinh học đặc biệt được tiêm trực tiếp vào đốt sống bị xẹp giúp làm vững thân đốt sống xẹp trước khi phẫu thuật hoặc xạ trị. Xi măng sinh học cũng có thể được dùng làm mốc định vị cho bệnh nhân trong điều trị bằng xạ trị dưới hướng dẫn của chẩn đoán hình ảnh.
Bơm xi măng sinh học dùng bóng giúp nâng đỡ cột sống và giảm đau, đặc biệt ở bệnh nhân có u cột sống. Một quả bóng nhỏ được đưa vào trong đốt sống và bơm phồng. Điều này tạo ra một khoang trống để bơm xi măng sinh học vào. Cả hai thủ thuật này đều có thể giúp cải thiện khả năng vận động cho bệnh nhân.
Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội, tháng 08/2025
Nguồn: Trung tâm Ung thư Memorial Sloan Kettering.
Đường dẫn: https://www.mskcc.org/cancer-care/diagnosis-treatment/cancer-treatments/interventional-radiology
Biên dịch: ThS. BSNT. Nguyễn Hà Khương - Khoa chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội
Hiệu đính: ThS. BS Nguyễn Thanh Hằng – Phòng HTQT-NCKH
