Người nhà bệnh nhân đang ký cam kết chấp thuận điều trị trước khi điều trị hóa chất tại Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội
Tại sao bệnh nhân cần ký vào bản cam kết chấp thuận điều trị?
Mục đích chính của bản cam kết chấp thuận điều trị là để bảo vệ quyền lợi cho bệnh nhân. Bản cam kết là tài liệu pháp lý để khẳng định quá trình trao đổi diễn ra giữa bệnh nhân và bác sĩ điều trị của mình. Việc đó nghĩa là bác sĩ đã cung cấp đầy đủ thông tin về tình trạng bệnh và những phương án điều trị cho bệnh nhân và bệnh nhân đã sử dụng những thông tin đó để quyết định việc điều trị của mình theo ý nguyện của bản thân.
Bệnh nhân có thể thay đổi nguyện vọng sau khi đã ký cam kết không?
Câu trả lời là CÓ. Bệnh nhân có thể thay đổi nguyện vọng điều trị bất cứ khi nào, thậm chí ngay cả khi việc điều trị đã diễn ra. Bệnh nhân cần trao đổi cụ thể với bác sĩ về những nguyện vọng của mình.
Điều gì sẽ xảy ra nếu bệnh nhân không muốn điều trị theo phương án điều trị mà bác sĩ đưa ra?
Bệnh nhân có quyền từ chối bất cứ phương án điều trị nào. Bệnh nhân cũng có quyền chọn phương án điều trị khác dù phương án đó được chứng minh không tốt bằng phương án mà bác sĩ đề nghị. Thậm chí bệnh nhân cũng có quyền từ chối một phần của phương án điều trị bác sỹ đề nghị. Ví dụ, bệnh nhân có thể từ chối phẫu thuật, nhưng vẫn có nguyện vọng điều trị giảm đau đơn thuần. Nếu bệnh nhân lựa chọn từ chối điều trị hoặc từ chối làm các xét nghiệm chẩn đoán, bác sĩ sẽ trao đổi với bệnh nhân về những nguy cơ và hậu quả của quyết định này, để bệnh nhân ký cam kết từ chối điều trị (nghĩa là bệnh nhân đã hiểu về những hậu quả có thể xảy ra nếu từ chối điều trị nhưng vẫn quyết tâm không điều trị), trong đó ghi rõ họ đã nhận được đầy đủ thông tin nhưng vẫn lựa chọn việc không điều trị.
Cùng ra quyết định là gì?
Cùng ra quyết định là một phần của quá trình cam kết chấp thuận điều trị và giúp cho bệnh nhân chủ động hơn trong việc đưa ra những lựa chọn trong quá trình điều trị của mình. Trong quá trình ra quyết định, bác sĩ và bệnh nhân sẽ cùng thảo luận với nhau để lựa chọn các xét nghiệm, thủ thuật, phương án điều trị và xây dựng thành kế hoạch điều trị. Như đã mô tả ở trên, bác sĩ sẽ cung cấp cho bệnh nhân những thông tin về tình trạng bệnh, ưu và nhược điểm của tất cả các phương án điều trị.
Bệnh nhân sau đó có thể hỏi bác sỹ và đọc kỹ hơn về các phương án đó. Bệnh nhân cũng sẽ trao đổi với bác sĩ về những nguyện vọng, giá trị bản thân, những ý kiến hay những điều tương tự về tình trạng bệnh và những phương án điều trị của mình. Bác sĩ điều trị cần luôn luôn tôn trọng những nguyện vọng và mục đích của bệnh nhân, sử dụng những điều đó để định hướng những khuyến nghị điều trị cho họ.
Nếu bệnh nhân mong muốn bác sĩ điều trị quyết định phương án điều trị cho mình
Việc điều trị không thể tiến hành nếu không có cam kết chấp thuận điều trị, trừ khi việc chăm sóc và điều trị diễn ra trong tình huống cấp cứu và bệnh nhân không thể hoặc không kịp thực hiện việc ký cam kết. Tuy nhiên, bệnh nhân có quyền từ chối tiếp nhận thông tin và điều trị. Hoặc bệnh nhân có thể ủy quyền/chỉ định một người khác thay mặt mình quyết định việc điều trị và ký cam kết. Việc ủy quyền này phải được chứng minh bằng các văn bản pháp lý được chuẩn bị từ trước. Bệnh nhân có thể yêu cầu bác sỹ chỉ cung cấp những thông tin tối thiểu và ủy quyền cho bác sĩ điều trị quyết định thay mình. Ở một số nước, luật về cam kết chấp thuận điều trị không cho phép bác sĩ giấu bệnh nhân về tình trạng bệnh và chẩn đoán của họ, ngay cả khi gia đình bệnh nhân yêu cầu.
Khi nào thì cần ký cam kết chấp thuận điều trị
Bản cam kết chấp thuận điều trị thường được đưa ra trước khi bệnh nhân bắt đầu điều trị ung thư. Nếu bệnh nhân được khuyến nghị nhiều hơn một phương pháp điều trị, bệnh nhân có thể được yêu cầu ký nhiều bản cam kết khác nhau. Ví dụ như trước khi bệnh nhân phẫu thuật cắt u và sau đó được điều trị hóa chất hoặc xạ trị, bệnh nhân cần phải ký cam kết chấp thuận điều trị trước phẫu thuật và trước khi điều trị hóa chất hoặc xạ trị.
Một số thủ thuật điều trị mà bệnh nhân được yêu cầu ký cam kết chấp thuận điều trị:
· Xạ trị
· Hóa trị (bao gồm cả điều trị đích và miễn dịch)
· Phẫu thuật
· Một vài thủ thuật và xét nghiệm kỹ thuật cao hoặc phức tạp, như sinh thiết (lấy mẫu tế bào từ vị trí nghi ngờ để tìm kiếm các tế bào ung thư)
· Tiêm vắc-xin
· Một số xét nghiệm máu hoặc các thủ thuật hoặc xét nghiệm khác
Các mục của bản cam kết chấp thuận điều trị được quy định bởi pháp luật. Thông thường, người ký kết chấp thuận các quyết định y khoa phải là người trưởng thành theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp bệnh nhi hoặc bệnh nhân không thể tự quyết định vấn đề điều trị, bố mẹ hoặc người được ủy quyền sẽ có trách nhiệm tiếp nhận thông tin, quyết định điều trị và ký cam kết. Một số cơ sở y tế còn yêu cầu những bệnh nhi lớn hơn có đủ năng lực nhận thức phải chấp thuận (tự nguyện tham gia) trước khi tham gia vào nghiên cứu, dù cho bố mẹ của bệnh nhi đã đại diện đồng ý tham gia.
Có một vài trường hợp mà điều luật cam kết chấp thuận điều trị có thể không áp dụng:
· Trong trường hợp cấp cứu, nếu nạn nhân bất tỉnh và nguy hiểm đến tính mạng hoặc các tình trạng nguy cấp khác có thể xảy ra nếu không được can thiệp y tế kịp thời, việc điều trị cho bệnh nhân không yêu cầu có cam kết chấp thuận trước.
· Nếu trước khi can thiệp y tế, bệnh nhân có để văn bản pháp lý từ chối việc can thiệp, việc điều trị có thể không được tiến hành.
· Khi quyết định đưa ra bởi cha mẹ hoặc người giám hộ do nhận định bệnh nhân chưa đủ tuổi hoặc bệnh nhân trưởng thành nhưng không đủ năng lực nhận thức, nhưng các bác sĩ và cơ sở y tế phản đối nhận định này, tòa án sẽ quyết định.
Bệnh nhân có thể mong muốn ủy quyền cho một người khác quyết định vấn đề điều trị. Lựa chọn này cần được thực hiện trong khuôn khổ của pháp luật. Đôi khi, bệnh nhân có thể bị hôn mê, không tỉnh táo hoặc không có khả năng đưa ra quyết định điều trị. Trong những trường hợp này, bệnh viện cần kiểm tra lại để biết được di chúc, giấy ủy quyền chăm sóc y tế hoặc người đại diện của bệnh nhân. Ngay khi bệnh nhân có thể khôi phục năng lực nhận thức/sức khỏe để tiếp nhận thông tin và tự ra quyết định, bác sĩ cần cung cấp thông tin cho họ.
Một số lưu ý:
· Trước khi ký bản cam kết, bệnh nhân cần chắc chắn rằng đã hiểu toàn bộ những thông tin được cung cấp và có cơ hội để đặt câu hỏi giải đáp các thắc mắc. Bệnh nhân có thể đi cùng người thân hoặc bạn bè để tiếp nhận thông tin. Nếu cần thêm thời gian để xem lại thông tin, bệnh nhân cần yêu cầu bác sĩ cung cấp bản sao của bản cam kết chấp thuận điều trị để có thể xem lại nhiều lần ở nhà trước khi đưa ra quyết định.
· Theo quy định của pháp luật, Bản cam kết chấp thuận điều trị không được yêu cầu hoặc gợi ý bệnh nhân từ chối những quyền lợi hợp pháp của họ. Bản cam kết cũng không được phép yêu cầu miễn trừ trách nhiệm của nhân viên y tế hoặc cơ sở y tế nếu họ phạm lỗi do bất cẩn hoặc thiếu trách nhiệm.
· Nếu bệnh nhân không hiểu được nội dung Bản cam kết khi được yêu cầu ký, đừng ngần ngại nói cho bác sỹ, hoặc người thân đi cùng về khó khăn của mình. Có nhiều bệnh nhân cảm thấy lo lắng căng thẳng về việc ký cam kết chấp thuận điều trị hoặc nói chuyện với bác sĩ điều trị. Bệnh nhân cần dành đủ thời gian và hỏi lại nếu thấy cần thiết để hiểu rõ mọi thông tin trước khi quyết định và ký vào bản cam kết.
Tài liệu tham khảo: https://www.cancer.org/treatment/treatments-and-side-effects/planning-managing/informed-consent/what-is-informed-consent.html
Biên dịch: BS. Nguyễn Hoàng Dương – Khoa Nội Tiêu hóa Theo yêu cầu
Hiệu đính: ThS.BS.Nguyễn Thanh Hằng – Phòng HTQT-NCKH
