Ăn một chế độ ăn đa dạng là một phần của chương trình tiền phục hồi chức năng. Đây là một chương trình tư vấn và hỗ trợ có thể giúp người bệnh chuẩn bị cho quá trình điều trị. Những phần khác bao gồm việc tăng cường hoạt động thể chất và chăm sóc sức khỏe tinh thần của người bệnh.
Tập trung vào ba lĩnh vực này, trong bất kỳ thời gian nào trước khi bắt đầu điều trị, có thể giúp người bệnh:
- cảm thấy mình chủ động hơn trong việc kiểm soát sức khỏe của mình.
- đối phó tốt hơn trong suốt quá trình điều trị.
- phục hồi tốt hơn.
Bằng cách biến tiền phục hồi chức năng trở thành một phần của cuộc sống khi bị ung thư có thể giúp người bệnh sống tốt hơn trong thời gian dài.
Dễ hiểu rằng bạn có thể phải trải qua rất nhiều điều khi được chẩn đoán mắc ung thư. Tập trung vào những thay đổi lối sống này có vẻ khiến bạn cảm thấy áp lực. Mỗi người có những nhu cầu và khả năng khác nhau, vì vậy hãy làm những việc mà bạn có thể làm và đối xử tử tế với bản thân mình.
Đừng do dự xin ý kiến từ nhóm chăm sóc ung thư – họ sẽ giúp bạn trong suốt khoảng thời gian này.
Người bệnh ung thư nên ăn những thực phẩm nào?
Bạn nên cố gắng ăn một chế độ ăn đa dạng. Điều này có nghĩa là ăn nhiều loại thực phẩm theo tỷ lệ phù hợp. Bao gồm cả việc uống nhiều nước. Thực hiện việc này có thể giúp bạn đạt được và duy trì một trọng lượng cơ thể khỏe mạnh. Nhưng điều này không có nghĩa là bạn không thể cho phép bản thân mình thi thoảng ăn uống thoải mái hơn.
Sau khi được chẩn đoán mắc ung thư, bạn có thể trải qua một giai đoạn cảm thấy bất định và lo âu. Điều này có thể dẫn đến mất cảm giác ngon miệng và giảm cân. Hãy cố gắng tiếp tục ăn nếu cảm thấy như vậy, tuân thủ theo lời khuyên về một chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng.
Vì vậy, hãy chia thức ăn của bạn ở mỗi bữa ăn theo như chỉ dẫn dưới đây. Mỗi góc chỉ ra lượng nên ăn của một nhóm thực phẩm nên có trên đĩa.
Bạn nên cố gắng ăn:
- Protein (đạm) – đối với mỗi bữa ăn hãy cố gắng ăn số gram protein như nhau, tương đương với với một nửa trọng lượng cơ thể bạn tính bằng kilogram. Vì vậy, nếu bạn nặng 60kg, bạn nên ăn ít nhất 30g protein mỗi bữa, ba lần mỗi ngày. Protein rất quan trọng để xây dựng cơ bắp và trong quá trình chuẩn bị cho phẫu thuật.Quả đậu, đậu phụ, cá, thịt và trứng là những thực phẩm giàu protein. Hạn chế ăn thịt chế biến sẵn và thịt đỏ.
- Trái cây và rau – ăn ít nhất năm phần mỗi ngày. Bạn nên đặt mục tiêu ăn 2-3 thìa to rau, 1 miếng trái cây vừa, 2 quả trái cây nhỏ hơn như mận hoặc quýt hoặc một nắm nho hay quả việt quất.
- Đối với các thực phẩm cung cấp tinh bột như khoai tây, bánh mỳ, gạo, và mỳ ống, hãy chọn dạng nguyên hạt.
- Với các sản phẩm có nguồn gốc từ sữa như sữa, sữa chua và bơ, hãy lựa chọn dạng ít béo trừ khi bạn bị thiếu cân, hoặc hãy sử dụng các sản phẩm thay thế không có nguồn gốc từ sữa và có bổ sung thành phần canxi.
- Dùng những loại dầu ăn có tỉ lệ cao chất béo không bão hòa.
Hãy uống 6-8 cốc nước, sữa ít béo hoặc đồ uống không đường, gồm một chút trà và cà phê. Hạn chế nước ép trái cây hoặc sinh tố ở mức 150ml mỗi ngày.
Tránh tối đa việc uống rượu hoặc chỉ uống không quá 14 đơn vị trong một tuần. Kéo giãn thời gian sử dụng rượu bia ít nhất 3 ngày.
Ăn đa dạng thực phẩm với tỉ lệ hợp lý giúp người bệnh như thế nào?
Giữ cân nặng ở mức khỏe mạnh
Ăn một chế độ ăn đa dạng, cùng với hoạt động thể chất thường xuyên có thể giúp người bệnh giữ được mức cân nặng khỏe mạnh.
Các vấn đề về cân nặng khá thường gặp ở người bệnh ung thư. Có thể là thiếu cân hay thừa cân tại thời điểm chẩn đoán hay sau khi điều trị ung thư.
Thiếu cân tại thời điểm chẩn đoán có thể ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng điều trị và hồi phục sau điều trị.
Thừa cân hoặc béo phì trong thời gian dài cũng liên quan đến sự phát triển của 12 loại ung thư. Đây là lý do tại sao kiểm soát chế độ ăn và cân nặng trước khi điều trị ung thư và sau đó là rất quan trọng.
Phục hồi sau điều trị
Việc ăn một chế độ ăn đa dạng có thể giúp người bệnh:
- Đối phó với những tác dụng phụ
- Có thể dùng liều điều trị tốt nhất cho bệnh ung thư của họ.
- Phục hồi và lành bệnh nhanh hơn.
- Chống lại nhiễm trùng.
- Cảm thấy ít bị mệt mỏi hơn, mạnh mẽ hơn, khỏe mạnh hơn, và có nhiều năng lượng hơn.
Nếu bạn gặp vấn đề trong việc ăn uống
Một số người bệnh khi đang đợi để bắt đầu điều trị hoặc khi đang bị ung thư có thể gặp vấn đề với việc ăn uống.
- Khẩu vị bị thay đổi và mất cảm giác ngon miệng.
- Sụt cân
- Khó nuốt
- Có vấn đề về tiêu hóa
- Hội chứng suy mòn
- Không đủ dịch trong cơ thể (mất nước)
Người bệnh có thể làm gì?
Dưới đây là một số bước nhỏ người bệnh có thể thực hiện để ăn uống đa dạng hơn:
1. Theo dõi cân nặng
- Sử dụng cân để tự cân. Thông báo bất kì sự thay đổi cân nặng đáng kể nào cho nhân viên y tế.
- Nếu có lo lắng về cân nặng của mình, hãy nói chuyện với bác sỹ hoặc đề nghị nhóm chăm sóc ung thư giới thiệu đến một chuyên gia dinh dưỡng. Họ sẽ đưa ra lời khuyên để thay đổi chế độ ăn uống một cách phù hợp.
2. Kiểm tra những lựa chọn thực phẩm của mình, bao gồm cả việc ăn đủ dưỡng chất như vitamin D
- Hãy duy trì một sổ nhật ký thực phẩm và so sánh lựa chọn thực phẩm của bạn với những gì được đề xuất trên đĩa thực phẩm. Bạn có thể làm điều này qua các ứng dụng điện thoại hoặc bằng cách sử dụng bất kỳ phương pháp nào phù hợp với mình.
- Hãy chú ý đến kích thước khẩu phần ăn.
3. Tìm hiểu về các lựa chọn cân bằng, lành mạnh hơn
- Đọc nhãn trên thực phẩm (nhãn mã màu xanh lá cây/cam/đỏ) để hiểu được thực phẩm cân đối là gì. Nhãn có màu xanh lá có nghĩa đó là thực phẩm lành mạnh hơn.
- Đặt cho mình những mục tiêu nhỏ trong việc ăn một chế độ ăn đa dạng hơn.
4. Xem xét ảnh hưởng mà những lựa chọn thực phẩm của mình có thể gây ra đối với sức khỏe hay cân nặng
- Một chế độ ăn nhiều đường có thể dẫn đến tăng cân và gây ra bệnh tiểu đường. Vì vậy hãy cố gắng nghĩ đến những lựa chọn lành mạnh hơn.
- Lên kế hoạch cho bữa ăn của mình để tránh lựa chọn phải những thực phẩm không lành mạnh khi đói bụng.
5. Giáo dục gia đình và bạn bè
- Quan trọng là người thân của người bệnh cũng cần hiểu được tầm quan trọng của một chế độ ăn lành mạnh trước và sau quá trình điều trị ung thư của người bệnh. Điều này đặc biệt quan trọng nếu họ thường xuyên chuẩn bị bữa ăn cho người bệnh.
- Người bệnh nên chia sẻ những thông tin này với bạn đời, người chăm sóc, những thành viên khác trong gia đình và bạn bè của mình. Cùng nhau thực hiện có thể tạo ra những sự thay đổi cần thiết trong chế độ ăn và cân nặng của người bệnh.
Nguồn: cancerresearchuk.org
Đường dẫn:
https://about-cancer.cancerresearchuk.org/about-cancer/treatment/prehabilitation/eat-varied-diet
Biên dịch: CNĐD. Trần Văn Thọ, phòng Điều dưỡng
Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng, Phòng HTQT&NCKH
