TỔNG QUAN
Nội soi cắt tách dưới niêm mạc ống tiêu hóa là gì?
Nội soi cắt tách dưới niêm mạc ống tiêu hóa là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu để loại bỏ những mô bất thường khỏi đường tiêu hóa. Trong quá trình thực hiện, Bác sĩ nội soi sẽ sử dụng một ống dài, mềm có gắn camera gọi là ống nội soi đưa qua đường miệng hoặc đường hậu môn, tùy thuộc vào vị trí của tổn thương cần điều trị. Sau đó, Bác sĩ sẽ đưa những dụng cụ chuyên dụng qua kênh của ống nội soi để loại bỏ mô bất thường đó.
Kỹ thuật cắt bỏ qua nội soi ống mềm cho phép các Bác sĩ tiếp cận đường tiêu hóa của bệnh nhân mà không cần rạch bất kỳ vết mổ nào. Phương pháp này giúp bạn ít đau hơn và phục hồi nhanh hơn.
Nội soi cắt tách dưới niêm mạc ống tiêu hóa điều trị bệnh gì?
Thông thường nội soi cắt tách dưới niêm mạc để loại bỏ các khối tiền ung thư (ví dụ như polyp) hoặc ung thư sớm trong đường tiêu hóa. Các bệnh ung thư bao gồm:
- Ung thư thực quản
- Ung thư dạ dày
- Ung thư ruột non bao gồm ung thư tá tràng
- Ung thư đại trực tràng
Sự khác biệt giữa nội soi cắt hớt niêm mạc EMR (Endoscopic mucosal resection) và nội soi cắt tách dưới niêm mạc ESD là gì?
Cả nội soi cắt hớt niêm mạc và nội soi cắt tách dưới niêm mạc đều là những kĩ thuật tiên tiến, ít xâm lấn, sử dụng những dụng cụ nội soi chuyên dụng để loại bỏ các mô bất thường trong đường tiêu hóa. Sự khác biệt chính là cách thức thực hiện và loại dụng cụ mà Bác sĩ sẽ phải dùng để thực hiện được kỹ thuật đó.
Nội soi cắt hớt niêm mạc: Bác sĩ nội soi dùng kĩ thuật này để cắt bỏ những khối u nằm tại niêm mạc, lớp lót mặt trong đường tiêu hóa. Dụng cụ để cắt là thòng lọng điện bằng kim loại, khối u bị cắt bỏ sau khi một dung dịch đặc biệt được tiêm vào phía dưới làm phồng và tách khối u ra khỏi những tổ chức xung quanh.
Nội soi cắt tách dưới niêm mạc: Kĩ thuật này là một bước phát triển cao hơn của kĩ thuật EMR, có thể cắt bỏ trọng vẹn những khối u có kích thước lớn hơn phát triển tại lớp niêm mạc thậm chí xâm lấn sâu hơn lớp niêm mạc của đường tiêu hóa. Trong quá trình thực hiện, các bác sĩ sẽ sử dụng một số loại dao điện chính xác cao. Mục tiêu cần đạt được của kỹ thuật này là khối u sẽ được cắt bỏ toàn bộ thành một khối duy nhất.
Hình ảnh các bác sĩ đang thực hiện nội soi can thiệp tại Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội
QUY TRÌNH THỰC HIỆN
Bệnh nhân phải chuẩn bị những gì trước khi thực hiện thủ thuật?
Nếu cắt khối u nằm tại đường tiêu hóa trên như thực quản, dạ dày, ruột non, bệnh nhân cần phải nhịn ăn, uống tối thiểu 8h.
Nếu điều trị u đại trực tràng, bệnh nhân phải chuẩn bị làm sạch ruột theo hướng dẫn của nhân viên y tế, mục đích làm sạch ruột giúp Bác sĩ dễ quan sát bên trong lòng ruột, tránh xảy ra những sai sót khi thực hiện kỹ thuật cũng như bỏ sót tổn thương do tầm nhìn bị hạn chế.
Chuyện gì diễn ra trong khi Bác sĩ thực hiện thủ thuật?
Bệnh nhân có thể được gây mê toàn thân hoặc tiền mê để có thể ngủ yên hoặc cảm thấy thoải mái thư giãn trong suốt quá trình làm thủ thuật
Bác sĩ nội soi sẽ thực hiện một số công việc theo trình tự sau:
- Đưa ống soi mềm qua đường miệng của bệnh nhân (nếu thủ thuật thực hiện tại đường tiêu hóa trên như thực quản dạ dày, tá tràng) hoặc qua hậu môn (nếu thủ thuật thực hiện ở đường tiêu hóa dưới như đại trực tràng).
- Hướng ống soi tiếp cận tới vị trí của tổn thương.
- Đưa dụng cụ qua kênh của ống soi vào đánh dấu xung quanh chu vi của tổn thương.
- Tiêm một loại chất lỏng xuống tổ chức dưới khối u, giúp nâng và tách khối u ra khỏi tổ chức xung quanh.
- Dùng dao cắt có độ chính xác cao và máy cắt đốt cao tần cắt bỏ toàn bộ khối u và một phần nhỏ mô lành xung quanh.
Bác sĩ chuyên khoa nào có thể thực hiện thủ thuật nội soi cắt tách dưới niêm mạc?
Thủ thuật ESD được thực hiện bởi các Bác sĩ chuyên ngành Nội soi tiêu hóa, tuy nhiên muốn thực hiện thành công ngoài yếu tố kinh nghiệm trong lĩnh vực nội soi, đòi hỏi các Bác sĩ phải được đào tạo thêm nhiều về lý thuyết, thực hành về kỹ thuật này, vì vậy “điều quan trọng là bệnh nhân nên đến một trung tâm thường xuyên thực hiện các thủ thuật này”.
Thủ thuật được thực hiện trong khoảng thời gian bao lâu?
Trung bình thời gian để hoàn thành một ca mất khoảng từ 1 đến 3 giờ
Những bước tiếp theo sau khi kết thúc thủ thuật?
- Bác sĩ nội soi sẽ gửi bệnh phẩm tới phòng xét nghiệm giải phẫu bệnh tế bào để các Bác sĩ giải phẫu bệnh phân tích kết quả trên bệnh phẩm.
- Bệnh nhân sẽ được chuyển về phòng hồi tỉnh để được chăm sóc, theo dõi chờ đến khi thuốc mê được thải dần ra khỏi cơ thể.
- Thông thường Bệnh nhân sẽ cần nằm viện 2 ngày để theo dõi và được chăm sóc sau thủ thuật.
Tác dụng không mong muốn của thủ thuật cắt tách dưới niêm mạc
Tùy theo vị trí tổn thương phải thực hiện thủ thuật ESD, bệnh nhân có thể có một số triệu chứng trong vòng 1 dến 2 ngày bao gồm:
- Đau bụng
- Chướng bụng, đầy hơi.
- Nôn, buồn nôn
- Viêm họng
Có thể đại tiện ra chút máu theo phân trong khoảng 24h đầu, tuy nhiên nếu sau 24h đại tiện ra máu thì phải liên hệ với Bác sĩ ngay để có phương án xử lý kịp thời.
LỢI ÍCH/RỦI RO
Lợi ích của thủ thuật cắt tách dưới niêm mạc
Theo truyền thống, bệnh nhân có khối u ác tính hoặc khối u lớn trong đường tiêu hóa sẽ cần phẫu thuật, có thể bao gồm cắt bỏ một phần thực quản, dạ dày, đại trực tràng, thậm chí phải làm hậu môn nhân tạo gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân sau này. Tuy nhiên, với ESD, bệnh nhân có thể giữ lại được toàn bộ đường tiêu hóa vì chỉ cắt bỏ khối u và một lượng nhỏ mô lành xung quanh.
So với phẫu thuật mổ mở, nội soi cắt tách dưới niêm mạc ESD có nhiều ưu điểm khác nữa như:
- Ít tai biến
- Đau ít
- Không để lại sẹo
- Phục hồi nhanh
Biến chứng của kỹ thuật cắt tách dưới niêm mạc qua nội soi
Giống như bất kỳ một phẫu thuật thủ thuật có xâm lấn của đường tiêu hóa nào gồm bao gồm:
- Chảy máu
- Thủng đường tiêu hóa
Hầu hết các trường hợp có thể khắc phục bảo tồn bằng các phương pháp nội soi, tuy nhiêm một số trường hợp nghiệm trọng có thể phải phẫu thuật hoặc các phương pháp khác để khắc phục.
PHỤC HỒI VÀ TRIỂN VỌNG
Phải mất bao lâu để phục hồi sau thủ thuật nội soi cắt tách dưới niêm mạc?
Hầu hết bệnh nhân có thể trở lại làm việc khoảng 1 tuần sau khi thực hiện thủ thuật, trường hợp làm việc nặng nhọc thì có thể lâu hơn. Bệnh nhân có thể triệu chứng đại tiện không đều trong khoảng 1 tuần.
Tỷ lệ thành công của ca thủ thuật cắt tách dưới niêm mạc là bao nhiêu?
Nội soi cắt tách dưới niêm mạc là một thủ thuật rất hiệu quả, tỷ lệ tái phát tại chỗ theo nhiều nghiên cứu chỉ khoảng 1%.
Chăm sóc và theo dõi sau thủ thuật
Để an toàn, bệnh nhân nên nằm viện từ 1 đến 2 ngày để theo dõi và được chăm sóc sau thủ thuật.
Bệnh nhân có thể sẽ có một cuộc hẹn tái khám với Bác sĩ 1 đến 2 tuần sau khi nội soi cắt tách dưới niêm mạc và có kết quả mô bệnh học của bệnh phẩm sau cắt. Bác sĩ sẽ thảo luận về kết quả và xem xét liệu bạn có cần điều trị bổ sung hay không.
Khi nào nên gọi cho bác sĩ
Hãy gọi cho Bác sĩ ngay nếu bạn nhận thấy bất kì dấu hiệu biến chứng nào sau khi nội soi cắt tách dưới niêm mạc sau:
- Máu trong phân
- Nôn ra máu
- Đau ngực
- Khó thở
- Chóng mặt hoặc ngất xỉu
- Sốt hoặc ớn lạnh
Tại sao bệnh nhân nên đến Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội để điều trị ung thư sớm đường tiêu hóa bằng phương pháp cắt tách dưới niêm mạc?
Tại Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội - Bệnh viện chuyên khoa hạng I tuyến cuối chuyên ngành ung bướu, chúng tôi có đội ngũ đa chuyên khoa gồm bác sĩ Nội soi tiêu hóa, bác sĩ Phẫu thuật, bác sĩ Nội khoa ung bướu, bác sĩ Xạ trị và các chuyên gia khác sẽ xem xét trường hợp của bạn và làm việc cùng bạn để tìm ra phác đồ điều trị tốt nhất. Nếu bạn là có chỉ định ESD, đội ngũ của chúng tôi sẽ giới thiệu bạn đến một Bác sĩ Nội soi tiêu hóa can thiệp có tay nghề cao, có kinh nghiệm trong lĩnh vực Nội soi tiêu hóa và Ung thư.
Các Bác sĩ Nội soi của chúng tôi cũng tham gia nhiều các Hiệp hội Nội soi quốc tế và trong nước, luôn cập nhật các kỹ thuật mới và những trang thiết bị dụng cụ mới để có thể tiếp tục cung cấp những dịch vụ tốt nhất cho bệnh nhân của mình.
Gặp gỡ chuyên gia về nội soi cắt tách dưới niêm mạc ống tiêu hóa điều trị ung thư sớm của chúng tôi
BSCKII. Nguyễn Hà Thường, Trưởng Khoa Nội soi – Thăm dò chức năng, Uỷ viên Ban chấp hành Hội Nội soi tiêu hóa can thiệp Việt Nam VIGES, thành viên Hội Ung thư Việt Nam, thành viên Hội Khoa học Tiêu hóa Việt Nam
Ths.Bs. Hồ Hoàng Nam, Khoa Nội soi – Thăm dò chức năng, thành viên Hội Nội soi tiêu hóa can thiệp Việt Nam, Thành viện Hội Nội soi Thế giới
Bs. Nguyễn Hữu Nguyên, Khoa Nội soi – Thăm dò chức năng, thành viện Hội Nội soi tiêu hóa can thiệp Việt Nam
Bs. Trần Thị Hiền, Khoa nội soi – Thăm dò chức năng, thành viên Hội Nội soi tiêu hóa can thiệp Việt Nam
BSCKII. Nguyễn Hà Thường, Trưởng Khoa Nội soi – Thăm dò chức năng, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội
