Nội soi đại tràng Nguồn: https://www.cancer.org/cancer/diagnosis-staging/tests/endoscopy/colonoscopy.html
Tại sao cần nội soi đại tràng ?
Để phát hiện polyp hoặc ung thư trong đại tràng và trực tràng
Thủ thuật có thể được thực hiện để tầm soát ung thư đại trực tràng. Tầm soát có nghĩa là tìm ung thư ở những người không có triệu chứng. Nếu phát hiện vùng bất thường trong quá trình nội soi đại tràng, các tổn thương nghi ngờ có thể được cắt bỏ (sinh thiết) và gửi đi xét nghiệm để kiểm tra ung thư. Điều này được thực hiện bằng cách đưa dụng cụ dài và mỏng qua ống nội soi đại tràng, như kìm nhỏ để lấy mẫu. Nội soi đại tràng tầm soát cũng có thể giúp ngăn ngừa một số ung thư đại trực tràng bằng cách phát hiện và cắt bỏ polyp (khối u nhỏ trên niêm mạc) trước khi chúng biến thành ung thư.
Nếu quý vị đã từng mắc ung thư đại tràng hoặc trực tràng, nội soi đại tràng cũng có thể được dùng để phát hiện các khối u mới.
Khi có dấu hiệu bất thường ở đại tràng và trực tràng
Nội soi đại tràng cũng có thể được thực hiện để tìm nguyên nhân gây ra các dấu hiệu hoặc triệu chứng có thể liên quan đến ung thư đại trực tràng (như thay đổi thói quen đại tiện, chảy máu từ trực tràng hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân).
Khi có vấn đề bất thường ở đại tràng và trực tràng cần được điều trị
Nội soi đại tràng có thể được dùng để điều trị một số vấn đề ở đại tràng hoặc trực tràng. Ví dụ, các dụng cụ có thể được đưa qua ống nội soi để cắt bỏ polyp hoặc các khối u nhỏ khác ở đại tràng và trực tràng.
Với một số ung thư tiến triển không thể cắt bỏ (do quá lớn hoặc đã lan rộng), ống nội soi được sử dụng để đặt một ống cứng gọi là stent vào đại tràng hoặc trực tràng nhằm giữ cho lòng ruột thông thoáng.
Quá trình sinh thiết tổn thương tại đại tràng. Nguồn: https://www.cancer.org/cancer/diagnosis-staging/tests/endoscopy/colonoscopy.html
Nội soi đại tràng được thực hiện như thế nào?
Đây là phần mô tả chung về những gì thường xảy ra trước, trong, và sau khi nội soi đại tràng. Tuy nhiên, trải nghiệm thực tế của mỗi cá nhân có thể khác đôi chút, tùy thuộc vào lý do nội soi, địa điểm thực hiện, cách thức chuẩn bị và tình trạng sức khỏe tổng quát của người được thực hiện thủ thuật. Cần đảm bảo rằng quý vị đã trao đổi với nhân viên y tế trước khi thực hiện thủ thuật để hiểu rõ điều gì sẽ xảy ra và đặt câu hỏi nếu có bất cứ điều gì chưa rõ.
Tôi có thể tự lái xe đi nội soi đại tràng không?
Nội soi đại tràng thường được thực hiện dưới dạng thủ thuật ngoại trú (không cần ở lại qua đêm). Vì thuốc an thần được dùng để giúp quý vị thoải mái hơn trong quá trình thực hiện thủ thuật, nhiều khả năng quý vị sẽ cần sắp xếp phương tiện đưa về nhà. Quý vị có thể cần ai đó đưa về nếu cảm thấy buồn ngủ hoặc chóng mặt.
Cần chuẩn bị gì trước khi nội soi đại tràng?
Tất cả bệnh nhân nội soi đại tràng đều cần được hướng dẫn chuẩn bị trước khi nội soi. Nhân viên y tế sẽ đưa hướng dẫn cụ thể, bao gồm việc làm sạch ruột và tránh sử dụng một số thuốc, thực phẩm, đồ uống vì chúng có thể ảnh hưởng đến thủ thuật hoặc kết quả.
Điều quan trọng là quý vị phải đọc hướng dẫn cẩn thận vài ngày trước khi nội soi để kịp mua vật dụng và thuốc nhuận tràng. Nếu chưa rõ bất kỳ điều gì, hãy gọi cho nhân viên y tế để được giải đáp.
Quý vị thường sẽ được yêu cầu không ăn uống sau một thời điểm nhất định vào tối hôm trước. Nếu quý vị thường uống thuốc buổi sáng, hãy trao đổi với bác sĩ và điều dưỡng của quý vị về cách uống thuốc vào ngày thực hiện thủ thuật.
Quý vị có thể sẽ được hỏi về tiền sử dùng thuốc của bản thân. Quý vị sẽ được hướng dẫn về những loại thuốc cần ngừng và những loại thực phẩm hoặc đồ uống cần tránh trước khi làm thủ thuật. Các câu hỏi và những hướng dẫn cho quý vị có thể bao gồm:
- Các thuốc đang dùng, bao gồm vitamin, thảo dược, thực phẩm bổ sung.
- Dị ứng thuốc (bao gồm vấn đề với các phương pháp gây mê)
- Thuốc chống đông (bao gồm aspirin và ibuprofen) hoặc một số loại thuốc khác cần ngừng vài ngày trước khi thực hiện thủ thuật.
- Chế độ ăn uống đặc biệt cần tuân thủ vài ngày trước thực hiện thủ thuật
- Các vật dụng và thuốc nhuận tràng để chuẩn bị làm sạch ruột trước khi thực hiện thủ thuật
Làm sạch ruột là gì và tại sao cần thực hiện?
Đại tràng và trực tràng phải rỗng và sạch để bác sĩ có thể quan sát toàn bộ lớp niêm mạc bên trong trong quá trình nội soi đại tràng. Điều này gọi là “làm sạch ruột”. Có nhiều cách thực hiện, bao gồm uống thuốc viên, dung dịch hoặc thụt tháo (hoặc kết hợp các cách này). Hãy trao đổi với nhân viên y tế về tất cả các phương pháp làm sạch ruột. Họ sẽ đưa cho quý vị phương pháp phù hợp để thực hiện. Ví dụ, quý vị có thể cần uống một lượng lớn dung dịch thuốc nhuận tràng vào buổi tối trước ngày làm thủ thuật.
Điều này thường khiến quý vị phải dành nhiều thời gian trong nhà vệ sinh. Vì quá trình làm sạch đại tràng và trực tràng có thể gây khó chịu nên có thể khiến một số người khó thực hiện thủ thuật này. Tuy nhiên, hiện nay đã có những bộ dụng cụ mới giúp việc làm sạch ruột dễ dàng hơn.
Làm sạch ruột trước nội soi đại tràng có sự khác nhau giữa nam và nữ không?
Hướng dẫn làm sạch ruột chuẩn bị nội soi đại tràng được đưa ra dựa trên các khuyến cáo mà nhân viên y tế của quý vị tuân theo. Họ có thể có những lựa chọn khác nhau về phương pháp làm sạch ruột dựa trên kinh nghiệm và phản hồi của bệnh nhân, chẳng hạn như việc chuẩn bị dễ hay khó thực hiện, mất bao lâu để hoàn thành, và chi phí cho các vật dụng cần thiết. Giới tính của quý vị thường không tạo ra sự khác biệt về phương pháp chuẩn bị.
Điều gì xảy ra trong quá trình thực hiện nội soi đại tràng?
Ngay trước khi bắt đầu thủ thuật, quý vị sẽ được tiêm thuốc an thần (qua đường tĩnh mạch) để giúp thư giãn và buồn ngủ trong quá trình thực hiện. Với hầu hết mọi người, thuốc này khiến họ không nhớ về quá trình thực hiện thủ thuật sau đó.
Trong khi nội soi, quý vị sẽ được yêu cầu nằm nghiêng, co gối lên. Bác sĩ có thể đưa một ngón tay đã đeo găng vào trực tràng để kiểm tra trước khi đưa ống nội soi đại tràng vào. Ống nội soi được bôi gel bôi trơn để dễ dàng đưa vào trực tràng.
Ống nội soi sau đó được đưa lên đến phần đầu đại tràng, gọi là manh tràng. Nếu quý vị tỉnh, quý vị có thể cảm thấy buồn đi ngoài khi ống được đưa vào hoặc đẩy sâu hơn trong đại tràng. Bác sĩ cũng sẽ bơm không khí vào đại tràng qua ống nội soi để quan sát ruột rõ hơn và thực hiện thủ thuật. Để giảm khó chịu, quý vị có thể hít thở sâu và chậm bằng miệng. Bác sĩ sẽ quan sát cẩn thận lớp niêm mạc bên trong đại tràng và trực tràng khi ống nội soi được từ từ rút ra.
Nếu phát hiện polyp nhỏ, bác sĩ có thể cắt ra và gửi đến phòng xét nghiệm để kiểm tra xem có chứa tế bào ung thư hay không. Điều này được thực hiện vì một số polyp nhỏ có thể trở thành ung thư theo thời gian. Nếu bác sĩ thấy polyp lớn hơn hoặc khối u, hoặc bất thường khác, một mẫu nhỏ sẽ được lấy ra (sinh thiết) qua ống nội soi. Mẫu này sẽ được kiểm tra trong phòng thí nghiệm để xác định đó là ung thư, khối u lành tính (không ung thư), hay một tình trạng khác.
Thủ thuật thường kéo dài khoảng 30 phút, nhưng có thể lâu hơn nếu polyp được tìm thấy và cần cắt bỏ.
Điều gì xảy ra sau khi thực hiện nội soi đại tràng?
Sau thủ thuật, quý vị sẽ được theo dõi sát sao một thời gian để đảm bảo không có biến chứng nào. Quý vị có thể cần ở lại bệnh viện khoảng một giờ trước khi được về nhà, và sẽ cần có người đưa về vì tác dụng của thuốc an thần hoặc gây mê đã được sử dụng. Bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ hướng dẫn cụ thể về những gì quý vị có thể và không thể làm trong vài giờ sau khi thực hiện thủ thuật. Trước khi rời đi, quý vị cũng sẽ được thông báo khi nào có thể dùng lại các loại thuốc mà trước đó đã tạm ngưng để thực hiện thủ thuật.
Do trong quá trình nội soi có bơm khí vào đại tràng và trực tràng, quý vị có thể cảm thấy đầy bụng, đau quặn hoặc chướng hơi trong một thời gian sau thủ thuật, cho đến khi khí thoát ra hết.
Nếu có lấy mẫu sinh thiết trong quá trình nội soi, kết quả thường có sau vài ngày, mặc dù một số xét nghiệm có thể cần nhiều thời gian hơn. Quý vị sẽ cần tái khám sau thủ thuật để nhận kết quả.
Các biến chứng có thể xảy ra khi nội soi đại tràng
Nội soi đại tràng nhìn chung là an toàn, nhưng vẫn có nguy cơ:
- Chảy máu: Nếu cắt polyp hoặc sinh thiết trong quá trình nội soi, quý vị có thể thấy một chút máu trong phân trong 1–2 ngày sau thủ thuật. Chảy máu nghiêm trọng ít xảy ra, nhưng trong một số trường hợp hiếm gặp, chảy máu có thể cần điều trị hoặc thậm chí có thể đe dọa tính mạng.
- Thủng (rách thành đại tràng hoặc trực tràng): Biến chứng này rất hiếm, nhưng có thể đe doạ đến tính mạng, cần được phẫu thuật để khâu lỗ thủng.
- Phản ứng với thuốc gây mê.
Bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ hướng dẫn cụ thể cho quý vị về những vấn đề nào có thể cần gọi đến phòng khám hoặc tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức. Cần đảm bảo rằng quý vị hiểu rõ những hướng dẫn này.
Dịch từ: https://www.cancer.org/ - Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ
Đường dẫn: https://www.cancer.org/cancer/diagnosis-staging/tests/endoscopy/colonoscopy.html
Biên dịch: BS. Đỗ Minh Ngọc, Khoa Nội soi- Thăm dò chức năng, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội
Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng, Phòng HTQT-NCKH
