Thủ thuật này được thực hiện bằng ống nội soi, là một ống mỏng, đàn hồi, có gắn đèn và camera nhỏ ở đầu. Ống được đưa qua miệng, xuống cổ họng, vào thực quản, dạ dày và ruột non.
Nội soi đường tiêu hoá trên
Nguồn: https://www.cancer.org/cancer/diagnosis-staging/tests/endoscopy/upper-endoscopy.html
Tại sao quý vị cần được nội soi đường tiêu hoá trên?
Khi có vấn đề bất thường ở đường tiêu hoá trên
Thủ thuật này có thể được thực hiện để tìm nguyên nhân gây ra các vấn đề ở thực quản, dạ dày hoặc tá tràng. Bác sĩ có thể chỉ định nội soi vì một số triệu chứng của quý vị (chẳng hạn như khó nuốt, ợ nóng, nhanh no, ho ra máu hoặc nôn ra máu). Ngoài ra, nội soi cũng có thể được thực hiện để kiểm tra vùng bất thường phát hiện trên các xét nghiệm hình ảnh (chẳng hạn như x-quang hoặc cắt lớp vi tính)
Khi có tổn thương nghi ngờ là ung thư
Nội soi đường tiêu hóa trên có thể được thực hiện để lấy mẫu sinh thiết từ thực quản, dạ dày hoặc ruột non (ví dụ, để xác định xem vùng bất thường có phải là ung thư hay không). Thủ thuật này được thực hiện bằng cách đưa dụng cụ mảnh và dài, như kìm sinh thiết nhỏ, qua lòng ống nội soi để lấy mẫu bệnh phẩm.
Các mẫu sinh thiết sau đó sẽ được phân tích trong phòng thí nghiệm.
Sinh thiết tổn thương tại dạ dày
Nguồn: https://www.cancer.org/cancer/diagnosis-staging/tests/endoscopy/upper-endoscopy.html
Khi có vấn đề bất thường về hệ thống tiêu hoá cần được điều trị
Nội soi đường tiêu hóa trên có thể được thực hiện để điều trị sự tắc nghẽn của đường tiêu hóa hoặc một số vấn đề khác. Ví dụ, một tia laser nhỏ gắn ở đầu ống nội soi có thể được sử dụng để đốt cháy một phần khối u đang chặn đường đi của thức ăn. Hoặc ống nội soi có thể được sử dụng để đặt một ống cứng gọi là stent vào một phần của đường tiêu hóa để giúp luôn thông thoáng.
Nội soi đường tiêu hóa trên có thể là một phần của các thủ thuật khác
Các thủ thuật nội soi đường tiêu hóa trên có thể được thực hiện như một phần của các thủ thuật khác như siêu âm hoặc X-quang.
Nội soi đường tiêu hóa trên và siêu âm nội soi
Nội soi đường tiêu hóa trên có thể được thực hiện như một phần của siêu âm nội soi để xem xét các lớp của đường tiêu hóa, cũng như các hạch bạch huyết lân cận và các cấu trúc khác nằm ngay bên ngoài đường tiêu hóa. Ví dụ, nếu có khối u ở thành thực quản hoặc dạ dày, siêu âm có thể đánh giá sự xâm lấn của khối u vào các lớp và liệu nó có thể đã lan đến các hạch bạch huyết lân cận hay chưa. Từ ruột non, siêu âm nội soi cũng có thể được thực hiện để xem xét tuyến tụy, túi mật hoặc ống mật.
Đối với thủ thuật này, một đầu dò siêu âm nhỏ được lắp ở đầu ống nội soi. Ống soi được đưa xuống đường tiêu hóa và có thể được điều chỉnh theo các hướng khác nhau để quan sát các lớp, các hạch bạch huyết lân cận và các cấu trúc khác. Siêu âm phát ra sóng âm và thu lại tiếng vang khi chúng bật ra khỏi các cấu trúc này, và tiếng vang được chuyển đổi thành hình ảnh trên màn hình máy tính.
Nếu phát hiện các khu vực nghi ngờ như các hạch bạch huyết tăng kích thước, một kim rỗng có thể được đưa qua ống nội soi vào các khu vực này để lấy mẫu sinh thiết.
Nội soi đường tiêu hóa trên và ERCP
Nội soi đường tiêu hóa trên có thể được thực hiện cùng với chụp X-quang để quan sát (và đôi khi điều trị các tình trạng bất thường) ở tuyến tụy và ống mật. Loại thủ thuật này được gọi là nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP).
Đối với thủ thuật này, bác sĩ sẽ luồn một ống nội soi xuống phần đầu của ruột non. Sau đó, một ống thông nhỏ được đưa qua ống nội soi và vào ống mật chủ, và một lượng nhỏ chất cản quang được tiêm qua ống thông. Chất cản quang giúp làm nổi bật đường mật và ống tụy khi chụp X-quang, và có thể cho biết liệu có bất kỳ tắc nghẽn nào hay không. Bác sĩ cũng có thể lấy mẫu sinh thiết hoặc dịch trong quá trình thực hiện ERCP.
Nội soi đường tiêu hoá trên được thực hiện như thế nào?
Đây là phần mô tả chung về những gì thường xảy ra trước, trong, và sau khi nội soi đường tiêu hoá trên. Tuy nhiên, trải nghiệm của mỗi cá nhân có thể hơi khác, tùy thuộc vào lý do thực hiện thủ thuật, địa điểm tiến hành và tình trạng sức khỏe tổng thể của người được thực hiện thủ thuật. Cần bảo đảm rằng quý vị đã trao đổi với nhân viên y tế trước khi thực hiện xét nghiệm này để hiểu rõ điều gì sẽ xảy ra và đặt câu hỏi nếu có bất cứ điều gì chưa rõ.
Trước khi thực hiện nội soi đường tiêu hoá trên
Hãy đảm bảo bác sĩ của quý vị biết về tất cả các loại thuốc quý vị đang dùng, bao gồm cả vitamin, thảo dược và thực phẩm bổ sung, cũng như nếu quý vị bị dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào.
Quý vị có thể được yêu cầu ngừng sử dụng thuốc chống đông máu (bao gồm aspirin) hoặc một số loại thuốc khác trong vài ngày trước khi làm thủ thuật. Quý vị cũng có thể được yêu cầu không ăn hoặc uống bất cứ thứ gì trong ít nhất vài giờ trước khi thủ thuật diễn ra. Bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ đưa cho quý vị hướng dẫn cụ thể. Hãy chắc chắn làm theo và đặt câu hỏi nếu có điều gì quý vị chưa hiểu rõ.
Vì sử dụng thuốc an thần để giúp quý vị cảm thấy thoải mái hơn trong quá trình tiến hành thủ thuật, nên quý vị sẽ cần sắp xếp phương tiện và có người thân đưa về nhà sau khi làm thủ thuật.
Trong quá trình nội soi đường tiêu hoá trên
Nội soi đường tiêu hoá trên thường được thực hiện dưới dạng thủ thuật ngoại trú (quý vị không cần ở lại qua đêm tại bệnh viện). Khi tiến hành thủ thuật, quý vị sẽ nằm nghiêng hoặc ngửa trên bàn khám.
- Miệng và họng của quý vị có thể được xịt thuốc tê trước, hoặc quý vị có thể được cho dùng thuốc dạng lỏng và được yêu cầu súc miệng.
- Quý vị cũng có thể được tiêm thuốc an thần qua đường tĩnh mạch để giúp cảm thấy thư giãn. Ít phổ biến hơn, quý vị có thể được gây mê toàn thân để ngủ trong suốt quá trình.
- Quý vị có thể được cho dùng một dụng cụ ngáng miệng để giữ miệng mở trong quá trình làm thủ thuật. Ống nội soi sau đó sẽ được đưa xuống qua họng, nhưng sẽ không ảnh hưởng đến việc thở của quý vị.
- Khí (hơi) thường được bơm vào dạ dày qua ống nội soi để giúp bác sĩ dễ quan sát hơn.
Thủ thuật thường kéo dài khoảng 15 đến 30 phút, nhưng có thể lâu hơn tùy thuộc vào những gì được thực hiện.
Sau khi nội soi đường tiêu hoá trên
Sau thủ thuật, quý vị sẽ được theo dõi chặt chẽ để đảm bảo không có biến chứng nào xảy ra. Nếu quý vị được dùng thuốc an thần, quý vị có thể sẽ không nhớ gì về quá trình thực hiện thủ thuật.
Vì khí thường được bơm vào dạ dày của quý vị trong quá trình làm thủ thuật, quý vị có thể cảm thấy đầy hơi hoặc bị đau quặn sau thực hiện thủ thuật.
Miệng và họng của quý vị có thể sẽ bị tê trong vài giờ. Quý vị sẽ không được ăn hoặc uống cho đến khi hết tê. Khi hết tê, quý vị có thể bị đau họng, ho hoặc khàn giọng trong khoảng một ngày hoặc lâu hơn.
Nếu quý vị thực hiện thủ thuật dưới dạng ngoại trú, quý vị có thể về nhà sau vài giờ, tuy nhiên, quý vị sẽ cần có người đưa về do ảnh hưởng của các loại thuốc được sử dụng trong quá trình gây mê. Bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ đưa cho quý vị những hướng dẫn cụ thể về những việc có thể và không thể làm trong vài giờ sau thủ thuật.
Nếu có lấy mẫu sinh thiết trong quá trình thực hiện thủ thuật, kết quả thường sẽ có sau vài ngày, mặc dù một số xét nghiệm có thể mất nhiều thời gian hơn. Quý vị sẽ cần tái khám sau thủ thuật để nhận kết quả.
Các biến chứng có thể xảy ra khi nội soi đường tiêu hoá trên
Nội soi đường tiêu hoá trên nhìn chung là an toàn, nhưng vẫn có mội số nguy cơ nhỏ:
- Chảy máu từ vị trí lấy mẫu sinh thiết
- Thủng (rách) niêm mạc đường tiêu hóa
- Phản ứng với thuốc mê
Chảy máu thường nhẹ và tự hết, tuy nhiên nếu không cầm, có thể cần được điều trị. Có thể cần phẫu thuật để xử lý vết thủng.
Trước khi về nhà, bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ hướng dẫn cụ thể cho quý vị khi nào cần liên hệ bác sĩ. Cần đảm bảo rằng quý vị hiểu rõ khi nào cần gọi để được trợ giúp.
Dịch từ: https://www.cancer.org/ - Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ
Đường dẫn: https://www.cancer.org/cancer/diagnosis-staging/tests/endoscopy/upper-endoscopy.html
Biên dịch: BS. Đỗ Minh Ngọc, Khoa Nội soi- Thăm dò chức năng, Bệnh viện Ung bướu Hà Nội
Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng, Phòng HTQT-NCKH
