I. TỔNG QUAN
Phẫu thuật cắt thận bán phần là gì?
Phẫu thuật cắt thận bán phần là một cuộc mổ nhằm loại bỏ phần thận bị bệnh hoặc tổn thương nhưng vẫn giữ lại tối đa các mô thận khỏe mạnh. Mục tiêu quan trọng của phẫu thuật này là loại bỏ triệt để khối u đồng thời bảo tồn tối đa chức năng thận.
Phẫu thuật cắt thận bán phần được chỉ định để điều trị ung thư biểu mô tế bào thận (RCC) giai đoạn khu trú. Đây được xem là phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho bệnh nhân u thận ở giai đoạn T1. Hoặc trong những trường hợp khối u thận 2 bên, u thận ở bệnh nhân có thận đơn độc, u thận ở người mắc Hội chứng von Hippel-Lindau, thận còn lại không đảm bảo chức năng.
II. QUY TRÌNH THỰC HIỆN
Bệnh nhân phải chuẩn bị những gì trước khi phẫu thuật?
- Kiểm tra sức khỏe: Bạn sẽ được kiểm tra các chỉ số sinh tồn (như nhiệt độ, mạch, huyết áp).
- Thông báo về thuốc: Hãy thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc kê đơn và không kê đơn, bao gồm cả thảo dược bổ sung. Các loại thuốc như aspirin, thuốc kháng viêm và thuốc làm loãng máu có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.
- Nhịn ăn: Bạn thường không được ăn hoặc uống bất cứ thứ gì sau nửa đêm trước ngày phẫu thuật.
- Đánh giá khối u: Các bác sĩ sử dụng hình ảnh chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI) để đánh giá vị trí, kích thước và mức độ ảnh hưởng của khối u đến thận.
- Đối với khối u thận việc xác định chính xác khối u và xác định vùng cắt u là một bước rất quan trọng trong phẫu thuật. Có những khối u có vị trí rất phức tạp và gần như không thể cắt được thận bán phần như u ở vị trí rốn thận hoặc u lớn ở cực giữa thận. Để xác định được một khối u có thể cắt được bán phần hay không các Bác sỹ đã đưa ra rất nhiều thang điểm để đánh giá khối u thận và một trong những thang điểm phổ biến nhất là thang điểm R.E.N.A.L
Chuyện gì diễn ra trong khi Bác sĩ thực hiện phẫu thuật?
Phẫu thuật cắt thận bán phần là một ca đại phẫu.
- Gây mê: Bệnh nhân sẽ được gây mê toàn thân để ngủ sâu và không cảm thấy đau trong suốt quá trình.
- Tiếp cận: Phẫu thuật có thể được thực hiện qua mổ mở (rạch một đường lớn), nội soi thường (rạch vài đường nhỏ). Phẫu thuật cắt thận bán phần nội soi là phương pháp ít xâm lấn hơn.
Kiểm soát mạch máu: Để đảm bảo trường phẫu thuật và giảm mất máu, bác sĩ có thể tạm thời chặn các mạch máu cung cấp máu đến thận. Phương pháp tối ưu là kẹp chọn lọc nhánh động mạch thận đến khối u, giúp bảo tồn nguồn máu cho các vùng thận khỏe mạnh khác, giảm thiểu tổn thương do thiếu máu nóng.
Cắt bỏ và Tái tạo: Bác sĩ sẽ cắt bỏ phần mô thận bị bệnh (u) và sau đó tái tạo lại phần thận còn lại bằng cách khâu phục hồi nhu mô thận.
Kết thúc: Bác sĩ sẽ mở kẹp mạch thận và kiểm tra kỹ lưỡng tình trạng chảy máu tại vùng thận được phẫu thuật, sau đó đặt dẫn lưu và lấy bệnh phẩm ra khỏi cơ thể qua một đường mở nhỏ. Bệnh phẩm sẽ được đưa đi làm xét nghiệm giải phẫu bệnh.
Bác sĩ chuyên khoa nào có thể thực hiện phẫu thuật này?
Phẫu thuật cắt thận bán phần được thực hiện bởi các bác sĩ phẫu thuật chuyên khoa Tiết niệu. (Kinh nghiệm của phẫu thuật viên là yếu tố then chốt, đặc biệt đối với phẫu thuật nội soi.
III. LỢI ÍCH/RỦI RO
Lợi ích của Phẫu thuật cắt thận bán phần
- Bảo tồn sự sống: Cắt thận bán phần giúp điều trị hiệu quả các bệnh lý nguy hiểm như ung thư thận.
- Chức năng thận: Lợi ích lớn nhất là bảo tồn được mô thận khỏe mạnh, giúp chức năng thận được duy trì tốt hơn so với cắt thận triệt để.
- Cải thiện Tiên lượng Sống Chung: Cắt thận bán phần mang lại Tỷ lệ sống còn chung tốt hơn cắt thận triệt để, do giảm thiểu nguy cơ tử vong do các nguyên nhân khác (OCM) liên quan đến suy giảm chức năng thận.
- Phẫu thuật ít xâm lấn (Nội soi): So với cắt thận bán phần mổ mở, cắt thận bán phần nội soi có nhiều ưu điểm: giảm đáng kể lượng máu mất, ít biến chứng sau mổ và thời gian nằm viện ngắn hơn.
Biến chứng của Phẫu thuật cắt thận bán phần
Cắt thận bán phần là một ca đại phẫu, do đó vẫn có rủi ro.
- Biến chứng ngắn hạn: Chảy máu, nhiễm trùng, tổn thương các cơ quan lân cận.
- Biến chứng lâu dài: Việc giảm chức năng thận còn lại có thể dẫn đến các vấn đề lâu dài như: cao huyết áp, protein niệu (dấu hiệu tổn thương thận), và bệnh thận mạn tính.
IV. PHỤC HỒI VÀ TRIỂN VỌNG
Mất bao lâu để phục hồi sau Phẫu thuật cắt thận bán phần?
Thời gian phục hồi phụ thuộc vào loại phẫu thuật.
- Cắt thận bán phần nội soi: Thời gian nằm viện thường là 3 đến 5 ngày. Hầu hết bệnh nhân có thể trở lại hoạt động bình thường sau 4 đến 6 tuần.
- Cắt thận bán phần mổ mở: Thời gian nằm viện thường là 5 đến 8 ngày. Bệnh nhân có thể mất 8 đến 12 tuần để phục hồi hoàn toàn và trở lại hoạt động bình thường.
Tỷ lệ thành công của phẫu thuật là bao nhiêu?
Cắt thận bán phần là phương pháp điều trị hiệu quả.
- Cắt thận bán phần nội soi và cắt thận bán phần mổ mở đều cho kết quả ung thư học rất tốt và tương đương nhau ở bệnh nhân được lựa chọn cẩn thận với u thận giai đoạn T1 (≤7cm).
- Cắt thận bán phần nên là phương pháp được ưu tiên vì nó giúp cải thiện Tỷ lệ sống còn chung so với cắt thận triệt để.
Chăm sóc và theo dõi sau phẫu thuật
Chăm sóc sức khỏe và theo dõi là cần thiết sau khi cắt thận bán phần.
- Theo dõi định kỳ: Bạn sẽ có các cuộc hẹn tái khám để kiểm tra vết mổ, theo dõi sức khỏe thận (qua xét nghiệm máu và nước tiểu, bao gồm Mức lọc cầu thận ước tính - eGFR).
- Duy trì lối sống khỏe mạnh: Để bảo vệ thận còn lại, bạn nên:
- Ngừng hút thuốc (vì hút thuốc làm tăng nguy cơ ung thư thận và bệnh tim mạch, ảnh hưởng đến thận).
- Hạn chế rượu bia (vì uống nhiều có thể gây tổn thương thận).
- Ăn uống cân bằng, duy trì cân nặng khỏe mạnh, và giảm lượng muối.
- Năng động hơn.
- Kiểm soát huyết áp (cao huyết áp có thể làm hỏng thận) và các bệnh lý nền như tiểu đường.
Khi nào nên gọi cho bác sĩ?
Hãy liên hệ ngay với bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường nào sau khi xuất viện, chẳng hạn như:
- Sốt cao (trên 38°C).
- Đau tăng lên hoặc đau dữ dội.
- Chảy máu nặng tại vết mổ hoặc dịch dẫn lưu có màu bất thường/mùi hôi.
- Có máu trong nước tiểu (hematuria).
Viết bài: ThS.BS. Lê Tuấn Anh - Khoa Ngoại Tổng hợp
Duyệt bài: BSCKII. Lê Văn Thành - Trưởng khoa Ngoại Tổng hợp
