I. TỔNG QUAN
Phẫu thuật NOSE là gì?
Phẫu thuật NOSE là một kỹ thuật tiên tiến, được coi là “phẫu thuật xâm lấn tối thiểu trong xâm lấn tối thiểu”. Kỹ thuật này bao gồm việc cắt bỏ bệnh phẩm ung thư trong ổ bụng bằng nội soi (laparoscopic/robotics) và sau đó lấy bệnh phẩm ra ngoài qua một lỗ tự nhiên của cơ thể như hậu môn/trực tràng hoặc âm đạo. Đặc điểm chính của phẫu thuật NOSE là việc tái tạo lưu thông đường tiêu hóa, tiết niệu hay đường mật được thực hiện hoàn toàn trong ổ bụng, loại bỏ nhu cầu sử dụng đường mở bụng nhỏ để lấy bệnh phẩm.
Mục tiêu tối thượng của NOSE là đạt được kết quả điều trị tương đương với các phương pháp tiêu chuẩn nhưng với mức độ xâm lấn thấp nhất, hướng tới khái niệm "phẫu thuật không sẹo mổ" (scarless).
Phẫu thuật NOSE điều trị bệnh gì?
Phương pháp NOSE được áp dụng cho các bệnh lý như các khối u đường tiêu hóa, ung thư đại trực tràng viêm túi thừa đại tràn, các khối u thận, ung thư thận, túi mật, gan và lấy bệnh phẩm qua đường âm đạo ở bệnh nhân nữ, trực tràng hay còn có thể lấy qua đường dạ dày ở một số trường hợp đặc biệt. Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội đã bắt đầu áp dụng phương pháp này để điều trị ung thư đại trực tràng từ năm 2022 và đạt kết quả tốt.
Sự khác biệt so với phẫu thuật nội soi truyền thống?
Phẫu thuật nội soi thông thường (conventional laparoscopy - CL) đã mang lại nhiều lợi ích. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn đòi hỏi một đường mở bụng hỗ trợ (thường dài khoảng 3–5 cm) để lấy bệnh phẩm ra ngoài và làm miệng nối. Chính vết mổ bụng này là nguyên nhân gây đau sau mổ, tăng nguy cơ biến chứng tại vết mổ như nhiễm trùng, thoát vị, và để lại sẹo, làm giảm chất lượng sống. NOSE khắc phục nhược điểm này bằng cách loại bỏ hoàn toàn đường mổ mở nhỏ ở bụng, từ đó tối ưu hóa lợi ích của phẫu thuật xâm lấn tối thiểu.
II. QUY TRÌNH THỰC HIỆN
Bệnh nhân phải chuẩn bị những gì trước khi phẫu thuật?
Bệnh nhân cần được chẩn đoán bệnh kỹ càng trước phẫu thuật, dựa trên nội soi, sinh thiết, chụp cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ để xác định chính xác vị trí, tính chất khối u và
Chuẩn bị: Bệnh nhân được chuẩn bị đại tràng sạch sẽ trước mổ (ví dụ bằng Fortran) và được bơm rửa lại hậu môn trước khi thực hiện lấy bệnh phẩm.
Chuyện gì diễn ra trong khi Bác sĩ thực hiện phẫu thuật?
Phẫu thuật NOSE bao gồm các bước chính sau, thường được thực hiện qua 3-4 lỗ trocar nhỏ:
Phẫu thuật nội soi triệt căn: Bác sĩ tiến hành cắt đoạn đại trực tràng và vét hạch vùng theo nguyên tắc ung thư học, hoàn toàn bằng nội soi, hoặc cắt thận, cắt gan, cắt túi mật hoàn toàn bằng nội soi. Tái tạo đường tiêu hóa: Miệng nối được thực hiện hoàn toàn trong ổ bụng bằng máy nối tròn hoặc máy nối thẳng, hoàn toàn bằng nội soi.
Lấy bệnh phẩm qua đường tự nhiên: Bệnh phẩm được đưa ra ngoài qua một trong hai đường chính:
- Đường trực tràng/hậu môn (Transanal/Transrectal): Đây là đường lý tưởng nhất. Kỹ thuật này thường được áp dụng cho khối u nhỏ. Bệnh phẩm được kéo ra ngoài qua kênh trực tràng hậu môn. Trong quá trình này, cần sử dụng túi bảo vệ vết mổ (wound protector) để tránh tổn thương và gieo rắc tế bào ung thư.
- Đường âm đạo (Transvaginal): Chỉ áp dụng cho bệnh nhân nữ. Đường này có độ đàn hồi tốt và khả năng liền vết thương dễ dàng. Bác sĩ rạch mở cùng đồ sau âm đạo, đặt túi bảo vệ vết mổ và lấy bệnh phẩm ra ngoài qua kênh này. Đường mở âm đạo được khâu lại bằng chỉ khâu.
III. LỢI ÍCH/RỦI RO
Lợi ích của phẫu thuật NOSE
NOSE mang lại những lợi thế vượt trội so với phẫu thuật nội soi truyền thống (CL):
- Giảm đau và Phục hồi nhanh: Bệnh nhân trải qua phẫu thuật NOSE thường ít đau hơn và cần ít thuốc giảm đau hơn. Khả năng hồi phục chức năng ruột nhanh hơn (thời gian trung tiện sớm hơn).
- Thời gian nằm viện ngắn: Thời gian nằm viện trung bình ngắn hơn đáng kể so với phẫu thuật nội soi truyền thống, thời gian nằm viện của bệnh nhân sau mổ NOSE là 3 hay 4 ngày so với 6 đến 10 ngày của nhóm CL.
- Giảm biến chứng liên quan đến vết mổ: Việc loại bỏ đường mở bụng giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng vết mổ, thoát vị vết mổ và các biến chứng liên quan khác.
- Thẩm mỹ cao và Chất lượng sống: Chỉ còn lại các lỗ trocar nhỏ. Hiệu quả thẩm mỹ được đánh giá là tuyệt vời. NOSE cũng được chứng minh là cải thiện chất lượng cuộc sống sau mổ tốt hơn.
- Phẫu thuật NOSE đã đối mặt với những lo ngại về tính an toàn ung thư học (gieo rắc tế bào u) và vi khuẩn học (nhiễm trùng ổ bụng). Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chứng minh:
- An toàn Ung thư học: Nhiều nghiên cứu trên thế giới và cả ở Việt Nam cho thấy NOSE cho kết quả tương tự như phẫu thuật nội soi truyền thống về mặt ung thư học. Không có sự khác biệt đáng kể về bờ cắt u (margins) hay số lượng hạch được nạo vét. Tỷ lệ tái phát tại chỗ và thời gian sống thêm không bệnh là tương đương giữa NOSE và PTNS truyền thống.
- An toàn Vi khuẩn học: Mặc dù việc mở ruột và lấy bệnh phẩm qua đường tự nhiên có thể làm tăng khả năng nhiễm khuẩn trong ổ bụng, các nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng các biện pháp bảo vệ (như túi bảo vệ bệnh phẩm) giúp ngăn chặn điều này. Tỷ lệ nhiễm trùng sâu trong ổ bụng hoặc rò miệng nối không khác biệt đáng kể giữa NOSE và PTNS truyền thống.
IV. PHỤC HỒI VÀ TRIỂN VỌNG
Mất bao lâu để phục hồi sau phẫu thuật NOSE?
Bệnh nhân thường hồi phục sớm, vết mổ nhỏ ít đau giúp người bệnh đi lại vận động sớm hơn, có nhu động ruột, trung tiện sớm hơn từ đó ăn uống sinh hoạt trở về bình thường và được xuất viện trong thời gian ngắn.
Sứ mệnh và Triển vọng của NOSE
NOSE là một tiến trình hợp lý trong sự phát triển của phẫu thuật xâm lấn tối thiểu. Kỹ thuật này hoàn toàn có thể thay thế phẫu thuật truyền thống khi được thực hiện đúng chỉ định. Phẫu thuật NOSE đại diện cho tương lai của phẫu thuật xâm lấn tối thiểu, hứa hẹn mang lại kết quả tốt về mặt ung thư học đồng thời đáp ứng nhu cầu giảm sẹo và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
Viết bài: ThS.BS. Lê Tuấn Anh - Khoa Ngoại Tổng hợp
Duyệt bài: BSCKII. Lê Văn Thành - Trưởng khoa Ngoại Tổng hợp
