Sinh thiết kim lõi là gì?
Trong sinh thiết kim lõi ở vú, bác sĩ sẽ dùng kim để lấy các mảnh mô vú từ vùng nghi ngờ mà bác sĩ sờ thấy khi khám hoặc quan sát được trên chẩn đoán hình ảnh. Kim có thể được gắn với một dụng cụ bật lò xo giúp đưa kim vào và rút kim ra khỏi mô nhanh chóng, hoặc được gắn vào một thiết bị hút chân không giúp kéo mô vú vào kim (được gọi là sinh thiết lõi có hỗ trợ hút chân không).
Kim sẽ lấy ra một mảnh mô nhỏ hình trụ (giống với lõi kim). Thông thường, bác sĩ sẽ lấy ra nhiều trụ mô trong quá trình sinh thiết.
Sinh thiết kim lõi thường được chỉ định trong trường hợp nghi ngờ ung thư vú. Nguồn ảnh: cancer.org
Bác sĩ có thể chọc kim vào vị trí bất thường bằng cách sờ nắn khối u. Tuy nhiên, thông thường, một số xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh sẽ được sử dụng để hướng dẫn chọc kim đúng vị trí, bao gồm:
- Chụp nhũ ảnh (còn được biết đến là sinh thiết vú định vị)
- Siêu âm
- Chụp cộng hưởng từ (MRI)
Việc lựa chọn phương pháp chẩn đoán hình ảnh nào để hướng dẫn sinh thiết phụ thuộc vào loại hình ảnh nào giúp nhìn rõ tổn thương nhất và bệnh nhân thấy thoải mái nhất.
Quy trình thực hiện sinh thiết kim lõi ở vú
Trong khi sinh thiết
Sinh thiết kim lõi ở vú thường được thực hiện như một thủ thuật ngoại trú, ví dụ tại phòng khám. Thủ thuật này thường khá nhanh chóng, mặc dù có thể mất nhiều thời gian hơn nếu cần thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh hoặc nếu sử dụng một trong các loại sinh thiết kim lõi đặc biệt được mô tả dưới đây.
Nếu sinh thiết dưới hướng dẫn của chẩn đoán hình ảnh, người bệnh có thể ngồi, nằm thẳng, nằm nghiêng hoặc nằm sấp trên một loại bàn chuyên dụng có lỗ để đặt vú vào. Tư thế người bệnh sẽ tùy thuộc vào kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh (chụp nhũ ảnh, siêu âm hoặc MRI). Người bệnh sẽ phải nằm yên trong khi sinh thiết.
Đối với mọi loại sinh thiết kim lõi, trước tiên, bác sĩ sẽ dùng kim nhỏ để tiêm thuốc tê (gây tê tại chỗ) vào vùng cần sinh thiết. Đôi khi, bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ trên vú (khoảng 5-6mm). Kim sinh thiết được đưa vào mô vú qua đường rạch này để lấy mẫu mô. Người bệnh có thể cảm thấy căng tức khi kim đi vào. Như đã đề cập ở trên, bác sĩ có thể sử dụng chẩn đoán hình ảnh để hướng dẫn kim đến đúng vị trí.
Thông thường, dụng cụ đánh dấu mô nhỏ (còn gọi là clip) sẽ được đặt vào vị trí sinh thiết. Dụng cụ này sẽ hiển thị trên phim chụp nhũ ảnh hoặc trên các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh khác để xác định vị trí chính xác nhằm phục vụ cho quá trình điều trị sau này (nếu cần) hoặc theo dõi. Người bệnh sẽ không thể cảm nhận hoặc nhìn thấy dụng cụ đánh dấu. Clip sẽ nằm yên tại chỗ và an toàn trong quá trình chụp MRI, đồng thời cũng không kích hoạt máy dò kim loại.
Kim sẽ được rút ra sau khi bác sĩ lấy xong các mảnh mô. Thông thường, vị trí sinh thiết không cần khâu nhưng có thể được băng ép trong thời gian ngắn để cầm máu. Sau đó, vùng da sẽ được băng lại bằng băng vô trùng.
Sau khi thực hiện
Người bệnh cần hạn chế hoạt động gắng sức trong khoảng một ngày nhưng có thể thực hiện các hoạt động thường ngày sau khi sinh thiết. Bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ hướng dẫn người bệnh về điều này.
Sinh thiết kim lõi ở vú có thể gây chảy máu, bầm tím hoặc sưng tấy, khiến khối u vú trông có vẻ lớn hơn sau khi sinh thiết. Thông thường, điều này không có gì đáng lo ngại, các vết bầm tím hoặc sưng tấy sẽ biến mất theo thời gian.
Bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ hướng dẫn người bệnh cách chăm sóc vị trí sinh thiết và các dấu hiệu cần liên hệ lại. Sinh thiết kim lõi thường không để lại sẹo.
Các loại sinh thiết kim lõi dưới hướng dẫn của chẩn đoán hình ảnh
Có 3 loại sinh thiết dưới hướng dẫn của chẩn đoán hình ảnh chính là:
- Sinh thiết dưới hướng dẫn của chụp nhũ ảnh
- Sinh thiết dưới hướng dẫn của siêu âm
- Sinh thiết dưới hướng dẫn của MRI
Phương pháp chẩn đoán hình ảnh được sử dụng để hướng dẫn sinh thiết sẽ phụ thuộc vào việc phương pháp nào có thể quan sát rõ nhất vùng bất thường cũng như phương pháp nào thoải mái nhất cho người bệnh.
Sinh thiết kim lõi dưới hướng dẫn của chụp nhũ ảnh
Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ sử dụng hình ảnh chụp nhũ ảnh từ nhiều góc độ khác nhau để xác định vị trí sinh thiết. Máy tính sẽ phân tích hình ảnh chụp X-quang vú và chỉ ra vị trí cần đặt đầu kim vào vùng bất thường.
Loại sinh thiết này thường được sử dụng để kiểm tra các tổn thương vi vôi hóa nghi ngờ (các nốt lắng đọng canxi nhỏ), các khối u nhỏ hoặc các vùng bất thường khác không thể nhìn thấy rõ trên siêu âm.
Người bệnh có thể ngồi, nằm nghiêng hoặc nằm sấp và để ngực đặt vào một lỗ trên bàn trong khi thực hiện thủ thuật này.
Vú sẽ được đặt vào máy chụp nhũ ảnh và được ép lại, hình ảnh sẽ được ghi lại để đảm bảo vùng nghi ngờ vẫn có thể quan sát được. Sau đó, bác sĩ sẽ sát khuẩn bề mặt da và tiêm thuốc tê (gây tê tại chỗ).
Dụng cụ sinh thiết sẽ được đặt vào vú và nhiều hình ảnh khác sẽ được ghi lại để xác nhận dụng cụ đã ở đúng vị trí lấy mẫu. Sau đó, nhiều mảnh sinh thiết sẽ được lấy ra.
Tiếp theo, dụng cụ sinh thiết sẽ được lấy ra khỏi vú và dụng cụ đánh dấu (clip) sẽ được đặt vào vùng sinh thiết. Người bệnh sẽ được chụp nhũ ảnh lần nữa để xác nhận clip đã ở đúng vị trí.
Sinh thiết kim lõi dưới hướng dẫn của siêu âm
Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ siêu âm vú để quan sát vùng cần sinh thiết. Thông thường, người bệnh sẽ nằm thẳng hoặc nằm nghiêng, tay giơ qua đầu.
Trước tiên, bác sĩ sẽ siêu âm để quan sát vùng nghi ngờ. Sau đó, bác sĩ sẽ sát khuẩn bề mặt da và tiêm thuốc tê (gây tê tại chỗ). Tiếp đó, bác sĩ sẽ siêu âm để xác định chính xác vị trí chọc kim. Người bệnh có thể cảm thấy căng tức khi kim đi vào vú. Thông thường, bác sĩ sẽ lấy nhiều mẫu sinh thiết.
Dụng cụ đánh dấu (clip) sẽ được đặt vào vùng sinh thiết. Thông thường, người bệnh sẽ được chụp nhũ ảnh sau khi sinh thiết để xác nhận clip đã ở đúng vị trí.
Sinh thiết kim lõi dưới hướng dẫn của MRI
Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ chụp MRI vú để định vị và sinh thiết vùng nghi ngờ. Thủ thuật này thường được chỉ định khi phát hiện thấy bất thường trên chụp MRI vú mà khó quan sát được trên phim chụp nhũ ảnh hoặc siêu âm.
Tương tự như khi chụp MRI vú, người bệnh sẽ nằm sấp trên bàn chụp, tay giơ qua đầu. Tuy nhiên, vú sẽ bị ép trong khi thực hiện thủ thuật.
Bàn chụp sẽ trượt vào máy MRI và hình ảnh được ghi lại. Sau đó, người bệnh sẽ được tiêm thuốc đối quang từ qua đường tĩnh mạch (giúp quan sát vùng bất thường rõ hơn) và nhiều hình ảnh khác sẽ được ghi lại.
Khi đã xác định được vùng nghi ngờ, bác sĩ sẽ sát khuẩn bề mặt da và tiêm thuốc tê vào vùng đó (gây tê tại chỗ). Sau đó, dụng cụ sinh thiết được vào vú một cách nhẹ nhàng. Cảm giác căng tức trong quá trình sinh thiết là bình thường.
Nhiều hình ảnh MRI sẽ được ghi lại để xác nhận dụng cụ sinh thiết đã ở đúng vị trí lấy mẫu. Bác sĩ sẽ lấy các mẫu sinh thiết, sau đó dụng cụ sẽ được lấy ra khỏi vú.
Dụng cụ đánh dấu (clip) sẽ được đặt vào vùng sinh thiết. Thông thường, người bệnh sẽ được chụp nhũ ảnh sau khi sinh thiết để xác nhận clip đã ở đúng vị trí.
Kết quả sinh thiết kim lõi cho biết điều gì?
Bác sĩ giải phẫu bệnh sẽ quan sát các mảnh sinh thiết dưới kính hiển vi để phát hiện ung thư
Bác sĩ giải phẫu bệnh sẽ quan sát mô và/hoặc dịch lấy từ quá trình sinh thiết để kiểm tra xem có tế bào ung thư hay không. Sinh thiết kim lõi có thể cho thấy hình ảnh ung thư một cách rõ ràng (và thường cung cấp đủ mẫu để làm các xét nghiệm khác nếu cần), tuy nhiên nó vẫn có thể bỏ sót ung thư trong một số trường hợp.
Hãy hỏi bác sĩ khi nào có thể nhận được kết quả sinh thiết. Nếu kết quả sinh thiết không đưa ra chẩn đoán rõ ràng hoặc nếu bác sĩ vẫn còn lo ngại, người bệnh có thể cần sinh thiết kim lõi lần nữa hoặc sinh thiết bằng phương pháp khác, ví dụ như sinh thiết qua phẫu thuật (sinh thiết mở).
Nguồn: Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ - www.cancer.org
Biên dịch: BS. Đào Thanh Lan, Khoa Giải phẫu bệnh – Tế bào
Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thu Yến, Khoa Giải phẫu bệnh – Tế bào
