Nội soi là gì?
Trong quá trình nội soi, bác sĩ đưa một dụng cụ được gọi là ống nội soi vào cơ thể. Đa phần các ống nội soi là những ống mỏng với một nguồn ánh sáng mạnh và camera nhỏ ở đầu ống.
Chiều dài và độ đàn hồi của ống nội soi phụ thuộc vào phần cơ thể mà bác sĩ cần quan sát.
Ví dụ, một ống nội soi thẳng giúp bác sĩ xem xét các khớp. Trong khi đó, một ống đàn hồi giúp bác sĩ quan sát bên trong đại tràng.
Nội soi tai mũi họng
Các dụng cụ khác được dùng trong nội soi
Thông thường, ống nội soi có một đường để bác sĩ có thể đưa các dụng cụ vào cơ thể. Những dụng cụ này thu thập mẫu mô hoặc cung cấp phương pháp điều trị.
Các loại dụng cụ bao gồm:
· Kìm bấm linh hoạt: là dụng cụ giống như cái kẹp, dùng để lấy một mẫu mô.
· Kìm sinh thiết: là dụng cụ thu thập một mẫu mô hoặc một tổn thương nghi ngờ.
· Bàn chải tế bào học: là dụng cụ lấy mẫu tế bào.
· Kẹp phẫu tích: dùng để loại bỏ các vết khâu bên trong cơ thể
Các loại kìm sinh thiết dùng trong nội soi
Tại sao cần nội soi
Bác sĩ có thể đề nghị nội soi vì nhiều lý do:
· Để tầm soát và ngăn ngừa ung thư. Ví dụ, các bác sĩ sử dụng một loại nội soi gọi là nội soi đại tràng để tầm soát ung thư đại trực tràng. Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể loại bỏ các khối u được gọi là polyp. Nếu không cắt bỏ, các polyp có thể phát triển thành ung thư.
· Để chẩn đoán bệnh hoặc tìm ra nguyên nhân của các triệu chứng. là loại nội soi mà bác sĩ sẽ đề nghị tùy thuộc vào bộ phận của cơ thể được kiểm tra.
· Để đưa ra phương pháp điều trị. Các bác sĩ sử dụng nội soi cho một số phương pháp điều trị nhất định.
Các phương pháp điều trị liên quan đến nội soi bao gồm:
· Phẫu thuật nội soi ổ bụng, được thực hiện thông qua các vết mổ nhỏ trên da
· Liệu pháp laser, sử dụng chùm ánh sáng mạnh để tiêu diệt tế bào ung thư
· Đốt trị liệu bằng vi sóng, sử dụng nhiệt để phá hủy các mô ung thư
· Cắt niêm mạc nội soi hoặc cắt tách dưới niêm mạc nội soi, là phẫu thuật sử dụng một ống nội soi đưa vào đường tiêu hóa
· Liệu pháp quang động, phá hủy khối u bằng tia laser sau khi tiêm chất nhạy cảm với ánh sáng vào khối u
· Đưa thuốc vào trong cơ thể
Các loại nội soi
Các loại nội soi phổ biến nhất được liệt kê dưới đây.
| Tên thủ thuật | Tên dụng cụ | Khu vực hoặc cơ quan thăm khám | Cách đưa ống nội vào cơ thể |
| Soi hậu môn | Ống soi hậu môn | Hậu môn và/hoặc trực tràng | Đưa ống soi qua hậu môn |
| Nội soi khớp | Ống soi khớp | Khớp | Đưa ống soi thông qua một vết rạch nhỏ trên khớp |
| Nội soi phế quản | Ống soi phế quản | Khí quản và phổi | Đưa ống soi qua miệng |
| Nội soi đại tràng | Ống soi đại tràng | Toàn bộ đại trực tràng | Đưa ống soi qua hậu môn |
| Soi cổ tử cung | Máy soi cổ tử cung | Âm đạo và cổ tử cung | Được đặt ở cửa âm đạo sau khi sử dụng mỏ vịt làm giãn âm đạo. Máy soi không được đưa vào cơ thể. |
| Nội soi bàng quang | Ống soi bàng quang | Bên trong lòng bàng quang | Đưa ống soi qua niệu đạo |
| Nội soi thực quản | Ống soi thực quản | Thực quản | Đưa ống soi qua miệng |
| Nội soi dạ dày | Ống soi dạ dày | Dạ dày và tá tràng, nơi bắt đầu của ruột non | Đưa ống soi qua miệng |
| Nội soi ổ bụng | Ống soi ổ bụng | Dạ dày, gan, hoặc các cơ quan khác trong ổ bụng, bao gồm tử cung, buồng trứng, và vòi trứng | Đưa ống soi qua một vết rạch nhỏ ở vùng bụng |
| Nội soi thanh quản | Ống soi thanh quản | Thanh quản, hoặc thanh môn | Đưa ống soi qua miệng |
| Nội soi thần kinh | Ống soi thần kinh | Các khu vực của não | Đưa ống soi qua một vết cắt nhỏ ở trên hộp sọ |
| Nội soi trực tràng | Ống soi trực tràng | Trực tràng và đại tràng sigma, phần cuối của đại tràng | Đưa ống soi qua hậu môn |
| Nội soi đại tràng sigma | Ống soi đại tràng sigma | Đại tràng sigma | Đưa ống soi qua hậu môn |
| Nội soi lồng ngực | Ống soi lồng ngực | Màng phổi, là 2 màng bao phủ phổi và lót khoang ngực, và các cấu trúc bao phủ tim | Đưa ống soi qua lỗ phẫu thuật nhỏ trên ngực |
Các bác sĩ thực hiện nội soi phải trải qua khóa đào tạo chuyên sâu để học các thủ thuật này. Họ cũng liên tục học hỏi về những phát triển mới trong công nghệ.
Bệnh nhân nên chuẩn bị như thế nào cho cuộc nội soi ?
Nhân viên y tế sẽ hướng dẫn chi tiết cách chuẩn bị trước ngày nội soi. Ví dụ, bạn có thể cần thực hiện các bước sau:
· Tránh ăn hoặc uống bất cứ thứ gì trong vài giờ trước khi làm thủ thuật.
· Ngừng dùng thuốc chống đông vài ngày trước khi làm thủ thuật. Điều này làm giảm nguy cơ chảy máu. Hỏi bác sĩ của bạn về những loại thuốc cần ngừng dùng. Và hỏi khi nào bạn nên bắt đầu dùng lại thuốc.
· Uống thuốc nhuận tràng hoặc dùng thuốc xổ để tống phân ra khỏi ruột. Bạn sẽ chỉ cần làm điều này đối với một số loại nội soi nhất định.
Trong quá trình thực hiện thủ thuật
Đối với hầu hết các thủ thuật nội soi, bạn sẽ không cần phải ở lại bệnh viện qua đêm.
Bạn có thể được gây mê, tùy thuộc vào loại nội soi. Gây mê ngăn chặn cảm nhận về cơn đau. Bạn có thể tỉnh, buồn ngủ hoặc ngủ trong suốt quá trình tùy thuộc vào loại gây mê. Trong khi được gây mê, nhân viên y tế sẽ thực hiện "chăm sóc gây mê", bao gồm theo dõi nhiệt độ, huyết áp và nhịp tim của bạn.
Trong quá trình thực hiện, bác sĩ sẽ xem xét và có thể ghi lại hình ảnh từ ống nội soi. Người đó cũng sẽ thực hiện một vài thủ thuật. Điều này có thể bao gồm thu thập mô để làm xét nghiệm.
Sau khi thực hiện thủ thuật
Sau khi nội soi, bạn sẽ được nghỉ ngơi trong khu vực hồi tỉnh. Bạn có thể gặp các tác dụng phụ nhẹ. Các tác dụng phụ tùy thuộc vào loại nội soi và có thể bao gồm đau, khô họng hoặc chướng bụng và đầy hơi. Tùy thuộc vào loại gây mê, bạn có thể cần phải có người đưa về nhà.
Nội soi viên nang
Nguồn: https://www.medtronic.com/
Điều gì tôi cần theo dõi sau khi trở về nhà? Các biến chứng từ nội soi là không phổ biến, nhưng chúng có thể xảy ra. Chúng bao gồm một lỗ thủng hoặc vết rách trong khu vực thăm khám bằng nội soi, chảy máu, hoặc nhiễm trùng.
Báo với bác sĩ của bạn ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
• Sốt
• Nôn mửa
• Đau ngực
• Phân bất thường
• Khó thở
• Đau bụng dữ dội hoặc các triệu chứng bất thường khác
Những tiến bộ trong nội soi
Các kỹ thuật mới tiếp tục giúp việc nội soi trở nên dễ chịu hơn cho mọi người. Các kỹ thuật mới cũng giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh dễ dàng hơn.
Các kỹ thuật nội soi mới bao gồm:
Nội soi ảo. Không giống như nội soi tiêu chuẩn, bác sĩ không đưa ống nội soi vào cơ thể. Các xét nghiệm này bao gồm chụp cắt lớp vi tính (CT) các lớp mỏng của cơ thể. Một máy tính kết hợp những hình ảnh này để tạo ra một hình ảnh hoàn chỉnh hơn.
Các nhà khoa học đang tiếp tục nghiên cứu vấn đề này và các loại nội soi ảo khác:
· Nội soi đại tràng ảo. Quy trình này nhìn vào bên trong đại tràng. Những người có xét nghiệm này vẫn cần tuân theo các bước làm sạch ruột tương tự. Họ cũng sẽ cần nội soi đại tràng theo cách truyền thống nếu phát hiện thấy polyp.
· Nội soi phế quản ảo. Quy trình này quan sát bên trong phổi.
Nội soi viên nang. Một bệnh nhân nuốt một viên nang nhỏ, kích thước bằng viên nang vitamin, có camera. Camera sẽ chụp ảnh bên trong thực quản, dạ dày và ruột non. Một thiết bị bạn đeo trong khoảng 8 giờ sẽ ghi lại hình ảnh. Sau đó, bác sĩ xem xét chúng.
Nguồn: https://www.cancer.net Hiệp hội Ung thư Lâm sàng Hoa kỳ
Đường dẫn: http://www.cancer.net/navigating-cancer-care/diagnosing-cancer/tests-and-procedures/types-endoscopy
Biên dịch: BS. Đỗ Minh Ngọc, Khoa Nội soi- Thăm dò chức năng, ThS. Lê Công Định, Khoa Chăm sóc Giảm nhẹ
Hiệu đính: ThS. BS Nguyễn Thanh Hằng- Phòng Hợp tác Quốc tế và Nghiên cứu Khoa học
